Моңғолдық иганы құлату туралы қазақша реферат
XIV ғасырдың ортасында Юань империясы үлкен құлдыру жағдайына келді. Биліктегілердің саясаты Солтүстік Қытайдың қаласы мен ауылдарына үлкен зардабын тигізді. Сонымен бірге стихиялық апат – ғасыр тасқыны, Хуанхэ арнасының өзгеруі, жазық даланың жайылуы – егістік алқаптарын қысқартты және жер иелерінің кедейленуіне әкелді. Қалалық базарлар босап қалды, шеберхана мен қолөнерші дүкендері жабылды. Жаңа қағаз ақша басылымын шығарудың қысқарылуының орнын қаражат толтырады. Ол қағаз ақша өз кезегінде қолөнершілерді, сауда компанияларын және жабдықтаушыларды жоқшылыққа әкелді. Елдегі жағдай кенеттен өзгерді. Юань биліктері жалпы жарылудан қорғана отыра, халыққа қаруларын сақтауға тыйым салды. Сарай алдында қытайлықтардың үлкен бөлігінің, яғни елдегі көп таралған фамилияларды иеленетін бөлігінің қиратылуы жайлы жоба жасалынып қойған. XIV ғасырдың 30 жылдары шаруалар жаппай қаруларға көше бастады. Оларды қала тұрғындары мен Оңтүстік халықтары қолдап отырды. Әр түрлі мағыналар мен бағыттардың ішінде ең атақты болған «болашақтың Буддалары» деген көзге көрінетін мессиандық ойлар көбінесе атақты болған. Жасырын буддалық «Ақ лотостың Қоғамы» басқыншылармен күреске шақырды және «қызыл әскерді» (қызыл түс – Майтрейи) құрды. 1351 жылы Хуанхэдағы құрылыстан биліктегілер мыңдаған шаруаларды қуып жіберді, бұл көтеріліс жалпы сипатқа ие болды. Бұл көтеріліске жер иелері, солеварлар, қала тұрғындары, ұсақ сауда адамдары, төменгі топтағылар қосылды. Қозғалыс өзгенің игасы мен Юань династиясының билігін құлатуға бағытталады. «Ақ лотостың Қоғамы» Қытай мемлекетінің қайта құрылуы мен Сун династиясының билігінің қайта жандануына байланысты ойлар тастады. Билеушілердің бірі Хань Шаньтун хан үйінің мұрагері және сун императоры болып жарияланды. Әскери істермен айналысатын басшылықтар өздеріне Лю Футунмен жасырын туысқандықтың бір көсемін алды. Көтеріліс жетекшілері моңғол билеушілерін әшкереледі. Олар елдегі билікте «сатқындық пен жағымпаздық» бар деп көрсетті және «ұрылар чиновниктерге, ал чиновниктер – ұрыға» айналды деді. «Қызыл әскерлердің» көтерілісі жалпы барлық елдің солтүстігін қамтыды. Көтерілісшілер Кайфынды, Датунды және басқа ірі қалаларды алды, Ұлы қытай қабырғасына қол жеткізді, астанаға жақындады. Үкімет әскерлері жеңіліске ұшырады. 1351 жылы көтеріліс Майтрейи уағыздалған Қытайдың орталық аудандарын да қамтыды. Елдің осы экономикалық дамыған ауданында қозғалыста маңызды рольді шаруалармен қатар қала тұрғындары атқарды. Көтерілісшілер юань билігіне және жергілікті жер иелеріне қарсы әрекет етті, Чжэц-зян, Цзяни және Хубэй провинциясындағы Янцзы алабы бойында сәтті жорықтар жүргізді. Анъхуэеда көтерілісшілерді Го Цзясин басқарды. 1355 жылы Го Цзянь өлімінен кейін әскерлерді басқаруды өз мойнына шаруа баласы, кезінде кезбе сопы болған Чжу Юаньчжан алды. Бұл провинцияның көтерілісшілері «қызыл армияның» қозғалысымен байланысты болды және сун тағына үміткерді мойындады. Моңғол ақсүйектері әскери отрядтар құрды. 1363 жылы Лю Футунның басты күші талқандалды, ал оның өзі өлтірілді. «Қызыл әскердің» отрядының бөлігі Шэньси арқылы Сычуаньға шықты, ал басқа бөлігі Чжу Юаньчжанға жақындады. Орталық Қытайда Антимоңғолдық қозғалыс күшейе түсті. Чжу Юаньчжан Нанкинде негізделді. Қытай чиновниктері бұл жағдайда Юань билігін (Солтүстікте де болған) қолдамады, ол олардың көбін ақылшылар деп тағайындады. Чжу Юаньчжан өзінің қарсыластарын жеңе отырып, өз әскерін солтүстікке жіберді және 1368 жылы Пекниді алды. Қытайдағы Шыңғыс хан ұрпақтарының биліктегі соңғылары солтүстікке қарай қашты. Нанкинде Мин династиясының жаңа императоры болып жарияланған Чжу Юаньчжан 20 жылға жуық елдің территориясын қайтарып алды.