Герундийді аудару тәсілдері мен эквивалентті таңдау туралы қазақша реферат
Герундийді келесі жолдармен аударуға болады:
1) Тұйық раймен:
She stopped answering my letters. – Ол менің хаттарыма жауап беруді қойды.
2) Етістіктен жасалған зат есіммен:
After finishing school he went on an expedition.- Мектепті бітіргеннен соң ол экспедицияға аттанды.
3) Көсемшемен:
In examining the manuscript the historian discovered a curious detail.- Қолжазбаларды қарастыра отырып, ғалым бір қызық дерекке тап болды.
4) Бағыңынқы сөйлемнің етістігінің қызметін атқаратын етістіктің жақсыз формасымен:
This volume differs from the previous in embracing a wider range of subjects.- Осы томның алдыңғыларынан айырмашылығы, оның сұрақтардың кең аясын қамтуында болды.
Нақты ағылшын тілінің эквалентін таңдау кезіндегі мәселердің бірі болып кейбір етістіктердің герундиймен және тұйық раймен қиыстыруы болып табылады. Кейбір етістіктерден кейін тек қана тұйық райды ғана, ал кейбіреулерінен кейін тек қана герундийді, ал кейбір етістіктерден кейін тұйық райды да, герундийлерді де қолдануға болады.
Тұйық рай әдетте келесі етістіктерден кейін қолданылады:
agree –қолдау; prepare — дайындау;
intend — ниеттену; appear – көріну;
learn – білу, оқу; arrange — ұйымдастыру;
manage – қолынан келу; ask – сұрау;
mean — мағынасында; claim –мойындау;
offer — ұсыну; consent – көну;
plan — жоспарлау; decide – шешім шығару;
demand – талап ету; pretend – елестету;
deserve – тұрарлық болу; promise – уәде беру;
expect – тосу, күту; refuse – бас тарту;
fail – сәтсіздіктерге ұшырау; seem — елестеу;
forget — ұмыту; threaten — қорқыту;
wait — күту; hope – үміт арту, үміттену;
want — қалау.
Мысалы:
We hope to buy a car. – Біз машинаны сатып алуда үміттенеміз.
You expected to get all information you need. – Сен саған керекті барлық мәлеметтерді алатындығын күттін.
He doesn’t want to produce these goods. – Оның бұл тауарларды шығарғысы келмейді.
You want to use a new computer – Сенің жаңа компьютерді қолданғын келеді.
He deserves to be sent to peison – Ол оны түрмеге қамауға тұрарлық.
Герундий әдетте келесі етістіктерден кейін қолданылады:
forbid – рұқсат бермеу; admin — мойындау;
mention –еске салу; appreciate — бағалау;
miss — өткізу; avoid — қашқақтау;
postpone – артқа қалдыру; regret — өкіну;
complete — бітіру; practise – тәжіребелеу;
consider – бағалау; quit – қалдыру, тоқтату;
delay – артқа қалдыру; recall- еске түсіру;
deny – мойындамау, терістеу; recommend — ұсыну;
discuss — талқылау; risk – тәуекелге бару;
enjoy – ләззат алу; suggest — ұсыну;
finish — бітіру; tolerate — шыдау;
keep – ұстау, жалғастыру; understand — түсіну;
Мысалы:
He enjoys talking to you. – Ол сенімен әңгімелесуден ләззат алады.
They postponed leaving. – Олар жол жүруді артқа қалдырды.
They stopped firing. – Олар аттысуды тоқтатты.
He regrets being unable to help. – Ол көмектесе алмайтыны үшін өкінеді.
Герундий сонымен қатар келесі айналымдардан кейін қолданылады:
approve of something – бір нәрсені қолдау;
insist on smth – бір нәрсені талап ету;
be better off – ең жақсы күйде/ жағдайда болу;
keep on doing smth – бір нәрсені істеуді жалғастыру;
can’t help doing smth – бір нәрсені істемейге тұра алмау;
look forward to smth – бір нәрсені шыдамсыз күту;
count on smth – бір нәрсеге үміттену;
object to doing smth – бір нәрсеге қарсы болу;
don’t mind- қарсы болмау;
think about smth – бір нәрсе туралы ойлау;
forget about smth – бір нәрсені ұмыту;
think of smth – бір нәрсе туралы ойлау;
get through smth – бір нәрседен өту.
Мысалы:
He couldn’t help laughing. – Ол күлкіден тұра алмады.
You should think about taking this examination. – Саған бұл емтиханды тапсыру туралы ойлану керек.
They insist on paying immediately. – Олар дереу ақы төлеуді талап етті.
He doesn’t mind getting up early. – Олар ерте тұруға қарсылық білдірген жоқ.
Mother object to his smoking too much. – Анам оның соншалық темекені көп тартуына қарсы болды.
To remember, to forget, to stop етістіктерінен кейін герундийді де, тұйық райды да қолдануға болады; бұл жағдайда сөйлем мағынасы өзгереді. Салыстырыңыз:
I remember meeeting him for the first time five years ago. – Менің оны 5 жыл бұрын алғаш рет қалай кездестіргенім есімде.
I must remember to meet him at the station next Saturday. – Мен оны келесі сенбі күні станцияда күтіп алуды ұмытып қалмауым тиіс.
Jake completely forgot buying two pounds of sugar the day before. – Джейк алдыгүні қалай екі фунт қантты алғанын мүлде ұмытып кетті.
Jake forgot to buy sugar although I reminded him twice about it. — Мен оған бұл туралы екі рет есіне салсам да, Джейк бәрібір қантты сатып алуды ұмытып кетті.
“Stop talking!”, the teacher shouted in exasperation. – Мұғалім “Сөзді доғарыңдар!” – деп ашуланып айғалады.
They stopped to talk the matter over in detail. – Олар бұл істі нақтылау талқылау үшін тоқтады.
Тұйық райлы немесе герундиялық айналымдар ойдың мақсаты мен мағынасына байланысты таңдалады. Салыстырыңыз:
I remember visiting Rome last summer. It was great! – Менің өткен жылы Римге келгенім есімде. Бұл тамаша болды!
Please, remember to post the letter at the Central Post Office! – Өтінемін, хатты орталық почтамттан жіберуді ұмытпа.
Бірінші сөйлемде оқиға туралы естеліктер жөнінде айтылған (герундий), ал екіншісінде – іске асырылуы тиіс іс- әрекет жөнінде айтылған (тұйық рай).