Топырақтың су өткізгіштігін анықтау. Практикалық жұмыс

Мақсаты: Топырақтың су өткізгіштік  қасиетін анықтау жолдарымен танысу, сүзілу коэффициенттерін есептеуді және график арқылы өрнектеуді үйрену.

Қажетті құралдар мен заттар: көздері 2 мм елеуіштен өткізілген топырақтардың 4-5 үлгісі, d=3-4, h=25-30 см 4-5 шыны түтік, 4-5 стақан, әмбебап штатив, дәке, картон, сағат.

1-тапсырма.

Тапсырмаға түсінік: Топырақтың өз бойына суды сіңіру және оны жоғары қабатынан төменгі қабатына өткізу қабілетін топырақтың су өткізгіштігі деп атайды. Су өткізгіштік топырақтың бөлшектеріне, құрылымына, ондағы қарашіріктің мөлшеріне және ылғалдылығына байланысты. Құм және құмайт топырақтардың су өткізгіштігі, саз және саздау топырақтарға қарағанда жоғары болады. Алайда топырақтың ылғал сіңіргіштігі артқан кезде оның су өткізгіштігі төмендейді.

Су өткізгіштік пен ылғалдылық арасындағы сәйкессіздікті жоюға болады. Тығыз әрі көптен жатқан топырақты өңдеу олардың су өткізгіштігін ұлғайтады. Топырақта суға берік түйіршіктердің пайда болуы су өткізгіштіктің артуына мүмкіндік береді және сонымен бірге ылғал сіңіргіштікті жақсартады. Топыраққа органикалық тыңайтқыштар және сортаңға гипс шашу топырақтың су алмасу қасиеттерін жақсартуға әсер етеді.

Жұмыс реті:

1. 4-5 шыны түтіктің төменгі жағын дәкемен байлап, оларды топырақтың үлгісімен 20 см деңгейге дейін толтыру.
2. Түтіктердегі топырақтың бетін бірнеше жерден тесілген картон дөңгелектермен жауып, шыны түтіктерді штативке бекіту.
3. Түтіктердегі топырақтың бетін 5 см деңгейде жауып тұратындай етіп су құйып, судың топырақтың бойынан өтуін қадағалау және түтіктегі 20см топырақ үстінен судың өтуіне кеткен уақытты анықтау. Осы уақыт топырақтың өткізгіштігінің көрсеткіші болып табылады.
4. Осыдан судың сүзілу коэффициентін анықтаңыздар. Дәкеден өткен алғашқы тамшының пайда болуы сүзілудің алғашқы сәті деп есептеледі.
5. Сүзілу коэффициентін төменгі өрнек бойынша есептейді:

К_t=

К_t-белгілі температурадағы сүзілу коэффициенті, мм/мин;

Q-әр 10 мин. сайын сүзілген судың мөлшері, см³;

S-түтік табанының ауданы, см²;

Т-уақыт, мин;

10-бір см³, су бағананың мм-не есептеу коэффициенті;

Сүзілу коэффициентін 10⁰С температураға сәйкестеу кестесі:

К₁₀=,мұнда

К₁₀-10⁰C температурадағы сүзілу коэффициенті;

0,7 және 0,03-тәжірибе коэффициенттері;

t⁰-су өткізгіштікті анықтауға қолданылған судың температурасы;

6.Анықталған нәтижелерді жұмыс дәптеріне төмендегі үлгі бойынша толтырыңыздар:

7. Анықталған көрсеткіштерді график арқылы өрнектеңіздер. Ол үшін ординатаға К₁₀, ал абциссаға — Т мөлшерін кескіндеңіздер