Қонақжайлық индустриясындағы кәсіпорындар эволюциясын қарастыра отырып, тарихи жоспарға сай келетін адам қоғамының дамуын келесі кезеңдерге бөлуге болады [25]:
— көне;
— жаңа кезең;
— қазіргі кезең.
Тарихшылардың көпшілігі көне кезеңдегі қоғамның дамуында алғашқы қонақ үйлердің пайда болуын айтады – қазіргі замаңғы қонақ үйлер мен мейрамханалардың жаңа үлгілері. Кәсіпорындар туралы айту – таверналар – біздің эрамызға дейін 1700 жылы жазылған Хаммурапи Вавилония патшасының кодекс болып табылатын көне манускриптілерде бар.
Көне Грецияда біздің эрамызға дейіңгі І-ші мың жылдықта таверна әлеуметтік және діндік өмірінің негізгі элементі болып табылады. Бірақ таверналарда саяхатшыларды орналастыру орны болғанымен, көбінесе олар тамақтану қызметін ұсынуға арналған. Сауданың дамуымен және оған байланысты ұзақ мерзімді жол жүру тамақтандыру қызметін ғана емес, сонымен қатар, түнеуді ұйымдастыруды талап етті. Осы жағдай – керуен сарай типті кәсіпорындардың пайда болуын болжады.
Керуен сарай жүйенің кең тармақтануы Рим империясының аймақтарында жасалды.Көне Римдік керуен сарайлары қала мен ауылдың негізгі жол жағаларында бір-бірінен 25 миль (40,225 км.) шамада орналасты.
Рим мемлекетіндегі қатаң таптық құрылым қонақжайлық кәсіпорын қызметіне үлкен әсер көрсетті. Саяхатшыларды таптық көрсеткіштеріне қарай орналастырды. Еш уақытта жай халықтың көпестері, саудагерлері мен басқа саяхатшылары мемлекеттік қызметкерлер мен үкіметтік хатшылар жанына орналастырылмаған. Осы жағдай керуен сарадың сапасына әсер етті. Аристократтар өкілдері мен мемлкеттік төрелерінің тоқтаған жерлері сәулет өнерінің тәртібімен құрылған және сол уақыттағы кең тараған қызметтерді ұсынған. Марко Поло «Бұндай керуен сарайларда патша да тоқтай алады» деген.
Таверна мен керуен сарайларда төмеңгі сословиялы азаматтарға арналған түнеу мен демалу қызметтері мимнимальды болған. Мысалы, өте көп жол жүретін саяхатшы сабаннң үстінде ұйықтаған, ал тоңбау үшін атының жылы бүйіріне қысылып жатқан. Басқа қосымша комфорт туралы әңгіме болмаған.
Қонақжайлық кәсіпорындардың пайда болуына өте үлкен роль көрсеткен, ол Жақын Шығыстағы, Азия мен Кавказ сыртындағы саудалар байланысының дамуы. Осы аймақтардан ұзын керуендер жылжитын ірі сауда жолдары өткен. Керуенге қатысушылардың түнейтін жерін ұйымдастыру үшін – сауда жолдарының жағаларында арнайы орналасатын пункттер құрылған, адамдарға және аттар мен түйелерге жайлар құрылған. Осының бәрі табиғи апаттардан (жауын, дауыл, жел, боран), ұры мен қарақшылардан қорғайтын дуалдармен қоршалды.
Қонақжайлық кәсіпорындардың дамуына орта ғасырдағы діндік дәстүрлер үлкен әсерін тигізді. Осы кезеңде киелі жерлерге қажылыққа баратын адамдардың саны бірден көбейді. Шіркеулер қажылық жасаушыларға түнейтін жерлер мен тамақтануды ұйымдастыруды монастырға міндеттеді. Осы уақытта да осған ұқсас қызмет көрсететін жерлер пайда болды. Мысалы, Франкийстік патша, кейіннен Ұлы Карл императоры (742-814) шіркеулердің қорғаушысы VIII ғасырда қажылық жасаушының демалысына арналған үйлер ұйымдастырды.
Осындай үйлердің бірі, Ронсельваль шаткқалында монастырлер өз қақпаларының алдында кең пейілмен күтіп алып, тегін нан, жеміс-жидек таратты, етікшілер қызметтерін ұсынды [10].
Саяхатшылардың тегін қызметін алуының кең тарауы жеке кәсіпорындарының дамуын тақтатты. Англиядағы керуен сарайлардың және таверналардың дамуы орта ғасыр кезеңіне берілді, әсіресе Ресформация кезінде ағылшын патшасы Генрих VIII монастирердің секуляризациясын өткізгенде дамыды. Енді елкезушінің еш қайсысыда монастырдың ьегін тұрағын алуға мүмкіндігі болмай, жеке керуен сарайларында тоқтауға мәжбүр болды.
ХІІ-ХІІІ ғасырларда керуен сарайлар – алғашқы қонақ үйлер Ресейде пайда болды. Ол кезде олар, «Ям» деп аталды. XV ғасырда ям үкімінде болған, пошта станцияларында құрылды. XV ғасырда орыстың ірі қаласында керуен сарайлардың құрылысы жүрілді, олар орналастыруы мен тамақтанудан басқа коммерциялық операциялар жүргізуіне мүмкіндігімен ерекшеленетін. Сонымен қатар, қонақ үйде сауда қатарлары, қоймалары бар, бөлмелері жиһаздармен толтырылған. Қонақ сарайларында шетелдіктер ұлттық белгілеріне қарай орналастырылды. XV- XVІІ ғасырларда Новгородта «неміс» және «голандиялық» қонақ сарайлары болды, ал Мәскеуде – «аглицкий», «грек», «армян» және т.б. қонақ үй сарайлары болды [25].
ХІІІ ғасырда қонақ үй сарайлары Витебскте, Гродно, Брест, Слониме және басқада белорус қалаларында болды. Белорус көпестеріне арнап XV- XVІ ғасырларда арнайы қонақ үй сарайлары Брянск, Везьмя, Мәскеуде болды.
Орта ғасыр кезеңінде қонақжайлық кәсіпорындар қызметінің үдейуі, алғашқы мамандандыру ассоцияциясын құруы болды. Солай, 1282 жылы Флоренция мен Италя қалаларының трактирлері өзінің гильдиясын негіздеді.
Қонақжайлық кәсіпорындарының дамуына ерекше рольды АҚШ атқарды. Тарихшылардың ойынша, алғашқы керуен сарайлар Еуропадан кейін 1607 жылдан бастап пайда бола бастады.
Американдық континентіне келген Еуропалық көшкіндер өздерімен қонақ сарайлардың құрылысымен басқарудың тәірибесін алып келді.
Сәулетшілердің көзқарасымен қарағанда, американдық қонақ үйлер еуропалықтарға ұқсас келіп, кішкене ғана ерекшеленеді. Мысалы, адамдарды орналастыруға, таптық белгілеріне қарай дискриминация болған жоқ. Әлеуметтік қызметті атқаратын еуропалық кәсіпорындарға қарағанда американдық қонақ үй сарайлары коммерциялық бағытта болды, пайда табу мақсатында құрылды.
Ең алғашқы АҚШ-тағы қонақ үй Нью-Йорк Бродвейіндегі 70 бөлмелі «Сити-отель» болды. Бұл мәнді оқиға 1794 жылы болды. 1829 жылы Бостонда «Тремонт» отелі ашылды – АҚШ-тағы алғашқы классты отель – коридорлы, тіркелетін орнымен, әр номерде құлыпы бар және қонақтарға арналған тегін сабын болды. Бұндай отльдің ашылуы қонақжайлықтың бастамасы болып, ең алғашқы АҚЩ-тың Шғыс, кейіннен Оңтүстік жағалауларындағы қалаларға жайылды.
ХІХ- ғасырдың аяғында бұд жерде қонақ үйлер екі типті болды. Біреулері үлкен және сән-салтанатты, кейбіреулері кең вестибюльді, балға арналған зал, лифт, сантехника, электрожарығы және де бір қатар басқа ыңғайлығы бар архитектуралық шедевірлі болды. Басқалары – төмен бағамен ұсынушы кішігірім және ескірген.
1898 жылы Лондонда «Савай» отелі ашылды. Оның басқарушысы атақты Цезарь Ритц (қазіргі уақытта Ритц-Карлтон отельдері оның атымен аталған).
Шетелде ХІХ-ХХ ғасырларды қонқжайлық индустриясы қажетті саланың біріне айналды. Қонақ үйдің құрылысымен, кадрды дайындаумен, баға қою мәселелерімен қонақ үй бірлестіктері, синдикаттар, акционерлік қоғам, корпарациялар айналысты. 1906 жылы әлемнің әр елінің 4700 қонақ үйдін иелерімен бірлескен халықаралық қонық үй иелерінің бірлестігі ұйымдастырылды.
Ресейде 1910 жылы қонақ үй сарайлары мен номерлі тарктирлерді санамағанда, жеке иелікте болған 4685 қонақ үйлер тіркелген. Ең атақты қонақ үй «Метрополь» қонақ үйі, ол Мәскеуде 1897-1907 жылдары Петербургтік акционерлік қоғамымен құрылған «Люкс» қонақ үйі (Филиппов мәскеулік науайшы — негізшісі), Шевальдышев қонақ үйлері «Еуропа», «Париж» және тағыда басқалар [25].
Соңғы он жылдықта дамыған қонақжайлық индустриясындағы кәсіпорындар тенденциясын келесілерді айтуға болады:
- Қонақ үй ұсынысының мамандандырылуының тереңдеуі;
- Халықаралық қонақ үй шынжырларының пайда болуы;
- Кіші кәсіпорын жүйелерінің дамуы;
- Жаңа компьютерлік технологияның қонақжайлық индустриясына енуі.
Соңғы уақытта дәстүрлі толық сервисті отельдермен қатар, қызметтері қысқартылған мамандандырылған кәсіпорындар пайда бола бастады. Кәсіпорындардың мамандануы әр түрлі болуы мүмкін. Қонақүйлер қызметі анықталған туристік нарық сегментімен бағыт алады: мысалы, өз демалыстарын гольф ойындарына, шаңғы тебуге арналған клиенттерге, жәрменкеге, конгрестерге, көрмеге келген туристерге арналған.
Қонақжайлық кәсіпорындарының мамандануының тереңденуі
халықырылық шынжырлардың қажетті тенденцияларымен өзара байланыста, олар жоғары қызмет ету стандартын жылжытуда және өңдеуде үлкен роль атқарады.
Шынжырлар туралы айтқанда, әдетте коллективті бизнесті жүзеге асыратын және басқарманың тікелей бақылауындағы топ кәсіпорындарды айтады. Шынжырларда жеке ғимараты болады немесе жалға алады. Шынжырлар басқарамасы түскен пайданы бөлуде артықшылығы бар, бірақ барлық пайданың жоғалуында үлкен жауапкершілік алады.
Қонақ үй шынжыры түсінігінің астында мыналар жатыр, бұл қонақ үйлер тобы ( ең азы екі, ең көбі мың), ол бизнесті жүзеге асырады және шынжырдың жетекшілерінің бақылыуында болады. Кез-келген кірістен түсімдерді шынжыр жетекшілігі алады, бірақ ол барлық операциондық жоғалтуларға жауапты. Қонақ үйлік шынжырлардың қалыптасуы нарыққа қонақ үйлік қызметтердің ( тек қана жергілікті, аймақтық емес), қызмет көрсетулердің жоғарғы стандартының алға жылжуын әдістемелейді.
Қазіргі кездегі «Өнім шығару стандарты» деп есептелінетіннің көбісі негіздеменің басы осы жерден алынады немесе қонақ үй шынжырлардың қолдауымен жүреді. «Холлидей Инн» ең алғашқы телеконференцияны белсене қолданған қонақ үй шынжырлары «Хаятт» корпорациясының қонақ үйлері әр қашанда шишалы лифт және атриум элементі бар үлкен фойелерімен ассоциацияланады. Жеміс-жидек бары, дөңгелеп жылжитын терезе, номерлік қорының компьютерлік есебі – бұның бәрі жаңалықтардың кебіреулері ғана.
Қонақ үйлер анық бір қонақ үй шынжырына толық құқылы мүшесі, ассоцирлі мүшесі ретінде кіре алады.
АҚШ-та үкіметпен арнайы бекітілген қонақ үйлік классификация жоқ. Негізінен комфорт деңгейі бойынша 5 категорияға бөлінеді. Жоғарғы категория (5 жұлдыз) 2 мекемеге беріледі: American Automobile Assocation (AAA) және Mobile Travel Guide.
90-шы жылдардың ортасында әлемдік қонақ үй қорының 30% ірі қонақ үй шынжырларының және бірлестіктердің бақылауында болды. Қонақ үй шынжырларының пайда болуы АҚШ-та басталды. Әсіресе, қонақжайлық экономикасына бұл процесс интенсивті 60-шы жылдары ендіріле басталды. 90-шы жылдардың басында американдық қонақ үй шынжырларының әсері әлемде басым болды. Олар, әлемдегі он алдыңғы қатарлы қонақ үй шынжырларынан еуропалық Travelodge International және Master Hosts International шынжарларды ығыстырып шығарды, қазіргі уақытта тек екуі қалған – Accor (Франция) және Forte PLC (Ұлыбритания) [10].
Қонақ үй классификацияларына өзіне меншікті әдіс-тәсілді қонақ үйлік шынжырлар ие. Әдетте, оларда категориялар емес, нақты шынжырлы қонақ үйлерге таратылатын маркалар белгіленеді.
Әрбір маркада тек комфорт деңгейі ғана емес, жүктелген міндет, орналастырылған орны және басқа да кейбір критерийлар саналуы мүмкін.
Мысалы, ірі европалық Accor ( Франция ) қонақ үй шынжыры түрлі қызмет түрлері мен бағаларды тағайындайтын кәсіпорынның бірнеше маркаларды ұсынады:
— Sofitel
— Novotel
Mercury, бұл өз қатарында баға және комфорт деңгейі бойынша тағы 3 топқа бөлінеді:
— Relais Inn – қолайлы бағадағы сапалы қызмет көрсетуді, стандартты номерлерді ұсынады.
— Hotel Mercury – жоғарырақ деңгейдегі қызметтер, жеке қызмет көрсетулер, комфортабельді орналастыру.
— Grant Hotel – қонақ үйдің жақсы жерде орналасуы, қайталанбас комфорт және тәулік бойғы қызмет көрсетудің жоғарғы деңгейі.
Ірі американдық Holiday Inn қонақ үйлік шынжыр, маркаларды белгілегенде тек комфорт деңгейін ғана емес, жүктелген міндетті, орналасқан орнын, клиенттердің келу ұзақтығын және басқа да критерийлерді есепке алады. Ол келесідей маркаларды қосады:
— Holiday Inn hotels resorts – ормандарда немесе тауларда, өзен немесе
көл жағалауларында, өнекәсіптік зоналар мен қаладан тыс жерлерде орналасқан курорт типтес отельдер. Белсенді демалысқа лайық керектер мен жабдықтайды: бассейндермен, сауналармен, теннистік корттар мен түрлі спорттық инвертарлармен. Бұл шынжырдың ең көп таралған тауарлы маркасы;
— Holiday Inn Garden Court hotels – іскер адамдар үшін экономикалық
кластағы қонақ үйлер. Көбінесе ірі сауда бизнес-орталықтарды және аэропорт маңында орналасады;
— Holiday Inn Express hotels – пәтерлі типтік (апарт-оельдер) номерлі
қонақ үйлер;
— Holiday Inn Select Hotels – барлық қызмет түрлері бар, іскер адамдар
үшін арналған отельдер;
— Holiday Inn Hotels Suits – отельде ұзақ уақыт тұрып, үй комфортын
қалайтын бизнесмендер үшін арналған отельдер;
— Le Meridien Hotels resorts – курорттарда және ірі қалаларда
орналасқан Deluxe класындағы отельдер.
— Post house – ортабюджеттік қонақ үйлер. Стандартты қызмет
жинағын ұсынады. Демалу және жұмыс үшін, конференциялар мен симфозиумдар өткізу үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз етеді.
Халықаралық қонақ үй ассоциациясы қонақ үй шынжырларын үш категорияға бөледі:
— біріншісі, сансыз көп кәсіпорындармен иелік ететін – қонақ үй корпорациялары – ол корпаративті шынжыр;
— екіншісі, тәіелсізді емес кәсіпорындар шынжырлары, олар жалпы брондау жүйесін, маркетинг концепциясын, жаранамаларын және басқа қымбат тұратын кәсіпорын қызметін қолдануға бірігеді;
— үшіншісі, шынжырлар, олар басқару қызметін ұсынады.
Шынжырлар табысының себептері туралы көзқарастар көп болды. Бірақ, даусыз себептің бірі тауар сапасының әрдайымдылығы, түрлі кәсіпорындардағы қызметтің ұқсастығы және де бағаның арзаншылығы.
Қонақ үй шынжарларына кіретін әр қонақ үй типтерінің өз маркасы бар. Фирмалық атаулары бар компаниялардың артықшылығы, ол бір қонақ үй шынжарларының қызметімен қолданатын тұтынушылар алдын-ала қызметтің және орналастыру сапасын біліп отырады. Бұндай жағдай, қонақ үй шынжырларына жаңа қонақ үйдің ашылуына жарнама жүргізуге және брондалуға үлкен көмек көрсетеді, себебі тұтынушылар қай жерде болсада атақты маркалы қонақ үйге сеніммен келеді. Тәжірибе көрсеткендей, қонақ үй шынжыры әлі жаңа қонақ үйдің ашылмас бұрын орын брондауды жүргізе береді.
Қонақ үй бірлестіктері мен қонақ үй шынжырларының пайда болу тенденциялары соңғы жылдары ТМД мемлекеттерінде байқалады. 1997 жылы Мәскеуде алғашқы ресей қонақ үй шынжыры – Норд отельдің ашылуы, Мәскеудің Солтүстік Батыс округіндағы ұйымдастыру-құқықытық формалары он екі қонақ үй кәсіпорындардың бірлесуін көрсетті, олар «Алтай», «Байкал», «Восток», «Восход», «Заря», «Звездная», «Золотой Колос», ММК «Молодежный», «Останкино», «Саяны», «Турист», «Ярославская», ГЛО «Москва» (Мәскеуде 25% қонақ үй орындары). Ұйымдастырушылық-құқықтық формалары «Норд-отель жыбық акционерлік қоғам» [25].
90-шы жылдардың басынан бастап құрылыста, реконструкцияда және де қонақ үй басқаруында Ресейде халықаралық қонақ үй шынжырларыда қатысты (Қомыша А).
Қонақ үй шынжырларынан басқа әлемдік туристік нарықта мамандандырылған бірлестіктер белсене қызмет жасауда, олардың негізгі мақсаты – қонақ үй бизнесінің өкілдерінің ең жақсыларын біріктіру. Мысалыға, 1928 жылдан бастап «Алдыңғы қатарлы әлем отельдері» атты халықаралық корпарациялар ең үздік әлем отельдерін анықтау жұмысын жүргізді. Ол өзінің арнайы каталогында жылда ең үздік кәсіпорындарды басылымға шығарады. Осыған ұқсас жұмысты 30 жыл көлемінде «Әлемнің айрықша отельдері мен курорттары» атты халықаралық ұйым жұмыс жүргізуде. 1968 жылдан бастап «Әлемнің ең танымал отельдері» атты халықаралық қонақ үй ассоциациясы жұмыс жасауда, олардың штаб-квартирасы Парижде. Бұл ассоциацияға кіргенде үш келесі критерийлермен бағаланады:
— табиғи және қоршаған ортаның жағымдылығы;
— ғимараттың жайлылығы мен қонақ үй интерьерінің пішінінің ерекшелілігі;
— заманның талабына сай жауап беретін қонақжайлық пен керемет асхана.
Еуропада қонақ үй шынжырларының және жеке қонақ үй ассоциациясының қызмет мәселесінің координациясын еуропалық экономикалық бірлестігіндегі қонақ үйлердің ұлттық ассоциациясының Конфедерациясы айналысады (ХОРТЕК) [10].
Қонақ үй шынжырларының санды өсуі, олардың қосылуы мен бірігуі демалыс және қызмет ұсынысының көп түрлілігі туралы қате ой туғызады. Бәрақ тәжірибеде теріс тенденциясы байқалады: шынжырлардың таралуы туристің түрлі талаптарын қанағаттандыра алмайды, сол себептен бірігейлігімен және қайталанбастығымен ставка жасайтын кіші жеке қонақ үйдің дамуына жол береді. Дәл осындай қонақ үйлер ХХІ ғасырдың түп тұлғасы деп мамандар есептейді: комфортабельді, ауылды стильде құрылған және демалыс пен жұмыс жасауға қажетті төмен бағамен ұсынатын қызметтерді клиенттерге персоналдар жеке көрсете алатыны. Дәл осындай қонақ үйдің бірігейлігі нарық саясатының негізгі аспабы болып табылады.
Тәжірибеде көрсеткендей кіші қонақ үйлер көбінесе – ол тәүелсіз жеке қонақ үйлер, басқаша айтқанда бос иелікпен, өкімділігімен және жеке қолдануымен пайда табу мүмкіндігі.
Соңғы он жылдықта қонақжайлық индустриясына жаңа компьтерлік технологияны енгізуден кәсіпорынның өнімділігі, ұйымдастырушылық жағдайы мен кәсібилігі көтеріліп, қонақ үй бизнесі түбірімен өзгерілді, кәсіпорын иелері бір қатар проблемаларын шешіп, клиенттерге көп ыңғайлы жағдай жасай алды.
Қолданушылардың түрлі қажеттілігін икеміне келтіріп, қолданбалы бағдарлама пакетін өңдеуге ынталануы тұтынушылардың сұранысын қанағаттандырылуы стимул болды. Осындай бағдарламаның бірі «Қонақ үй» бағдарламасы болып табылады. Бұл туристерді қабылдау, орналастыру, тамақтандыру және қосымша қызметтерді технологиялық процесспен локальды автоматизациялануына арналған [49].
Берілген бағдарлама келесі блоктардан тұрады:
— автоматталған жұмыс орны «Портье»;
— «Мейрамхана» жүйе асты;
— «Қойма» жүйе асты;
— «Техникалық қызмет көрсету» жүйе асты;
— «Бухгалтерлік есеп» жүйе асты;
«Портье» автоматталған жұмыс орнының келесі қызмет түрлері:
— номерлік қордық толу болжамы;
— резервлеуден алған мәліметтерді енгізі;
— демалушы және туристердің жоспармен келушілердің орынын брондау;
— қонақтың келуін ресмилеу;
— туристер мен демалушыларды тіркеу;
— көшіру;
— бөлек топқа және демалушылар туралы мәлімет беру;
— тұрғындармен есеп айырысу;
— төлеуді және кетуді бақылау;
— демалушы мен ұйымдасқан топ туристердің кетуін есепке алу;
— қонақ үйде тұратындарды есепке алу және анықтама беру;
— қонақ үй жұмысы туралы және оның негізгі бөлімдерінің құжаттарын есептеу;
— смен бойынша персоналдардың жұмысын бақылау журналын жасау.
«Мейрамхана» жүйе астының келесі іс-әрекеттерінің автоматизациялануы:
— туристердің және демалушылардың тамақтануының ұйымдастыру кестесін жасау;
— тапсырыстың мәзірін жасау;
— өнім шығаруды басқару;
— қызмет көрсетуді басқару;
— жеке тапсырысты есептеу;
— еспетесу операцияларын және т.б. жүргізу.
«Техникалық қызмет көрсету» жүйе асты келесілерді қолданадыі:
— номерлік қордық ағымды жағдайын қолдану;
— номерлерді реконструкциялау және жөндеуді жоспарлау;
— инжинерлі жүйесін және коммуникациясының (энерго-су, газо-, жылу беру, лифт шаруасы, теле-, радио-, видеокоммуникациясы) ағымды жағдайын анализдеу;
— техникалық қызмет және хабарлама жүйе мен коммуникация жөндеуінің кестесін өңдеу;
— қонақ үйдегі санитарлы-гигиеналық нормаларын бақылау мен қамтамасыз ету (темпиратура, ылғалдық, шу денгейі, жарық және т.б.)
Тоқтаусыз жұмыс істеу үшін қонақ үй және мейрамханаларға өндірілетін және сатылатын тауар түрлеріне қажеттілікті нақтылы анықтау керек, бұл қоймадағы тауар түрлері туралы хабарлама жүйесінің жұмысы дұрыс қойылғанда ғана осындай мүмкіндік туғызады. Бұндай хабарламаны «Қойма» бағдарламасы қамтамасыз етеді.
«Бухгалтерлік есеп» бағдарламасы бухгалтерлік бөлімнің барлық іс-әрекеттерін жүзеге асыратын бағдарлама комплексі: негізгі құрамдар (қор) есебі, материалдық құндылық, тауар, ақша құралдары мен қаржы-есеп операциялары, ақы есептесуі, бухгалтерлік жинағы мен есеп.
Қонақ үй кәсіпорындарында бір қатар қолданбалы бағдарлама қолданылуы мүмкін («Басқарушы», «Сымтетік анықтамасы», «Іс жүргізу ісі», «Кадрлер», «маркетин» және т.б.) [49].
Қонақ үй қызметінде Интернет глобальды торлардың интегралдауы, халықаралық брондау және резрвтеу жүйесінің мүмкінділігін қолдану үлкен мағынасы бар.Ондау жүйелерге «AMADEUS», «Worldspan», «Galileo», «Sabre», «Fidelio Hotel Bank»кіреді.
«AMADEUS» басқа жүйелерге қарағанда, ең атақты компьютерлік брондау жүйесі болып табылады, ол халықаралық қызмет санын көбейтеді. «AMADEUS» Hotels ең соңғы мезетіне дейін орналастыру туралы түзетілген, дәл хабарлама берілген, бұл жүйе 35000 отел туралы мәліметтерді барлық әлемде көрсете алады. Ол қонақ үйдің орналасқан жерін, бос орынды, қызмет түрін және бағасы туралы дәл мәліметтерді береді.
Ресей Федерациясында 1995 жылдың желтоқсан айынан бастап «Ключ» жүйесі эксплуатацияға кірді. Ол Ресейдегі қырықтан астам қалалардағы, ТМД және балтика елдеріндегі орналастыру орындарын брондау қызметін ұсынды.
Ресей нарығында, сонымен қатар «Туринтел» фирмасы өңдеген брондау және резервтеу жүйесі жұмыс істейді, олар негізгі халықаралық жүйеге Аримсофт» жүйесімен өңделген «AMADEUS», «Galileo», «Sabre» және «Тур Резерв» жүйесіне шыға алады .
Қонақ үй қызметін брондау бөлімі глобальды компьютерлік Интернет торында да бар. Соның ішінле аң атақты болып табылатын Travel Web, ол 1996 жылы американдық «Pegasus Systems» компьютерлдік компания ашты.. Travel Web әлемдегі 94 ел туралы, алдыңғы қатарлы қонақ үй шынжырлары туралы, 200 авиакомпания туралы мәлімет береді. Сонымен қатар, ол отель мен авиарейс туралы ізденуге ыңғайлы жүйе.