Бұл тарауда шатқал флорасына таксономиялық талдау жасалып, сирек кездесетін өсімдіктердің тіршілік формаларына сипаттама жазылды. Сонымен қатар өсімдіктер ресурстары мен оларды қорғау туралы мағлұматтар берілді.
Таксономиялық талдау
Жұмыстың негізгі мақсаты: Қасқасу шатқалы флорасының түрлік құрылымын жинақтау, шатқалдың өзіндік ерекшелігі бар өсімдіктердің маңыздылығын анықтау және оларды қорғау.
Қасқасу шатқалы флорасының негізгі систематикалық топтарының арақатынасы.
1-кесте
туыстар | түрлер | жалпы түрлер | ||
Таксондар | Тұқымдастар | саны | саны | санының |
мөлшері.% | ||||
l.Eguisetophyta | 1 | 1 | 3 | 0.42 |
2.Polypodiophyta | 8 | 11 | 13 | 1.84 |
3.Pinophyta | 2 | 6 | 6 | 0.85 |
4.Magnoliphyta | 74 | 351 | 682 | 97 |
1.class Magnoliopsida | 58 | 263 | 512 | 75 |
2.class Liliopsida | 16 | 87 | 170 | 25 |
Барлығы: | 85 | 369 | 703 | 100% |
Қасқасу шатқалы флорасының негізгі систематикалық топтарының арақатынасы 1-кестеде көрсетілгендей жабық тұқымдастары 682 түрді жалпы флора өсімдіктерінің 97% құрайды. Ондағы өсімдіктерді қос жарнақтылар класына 512 түр, 75%, дара жарнақтылар 170 түр, 25% құрайды, папортниктер тәрізділерге 13 түр 1,84%, жалаңаш тұқымдыларға 6 түр 0,85%, қырықбуындылар тәрізділерге 3 түр 0,42% жатады.
Қасқасу шатқалының территориясында Орта Азия флорасының барлық негізгі тұқымдас түрлері кездеседі десе болады.
Бірақ, туыстар мен түрлердің саны жағынан олар біршама ерекшеленеді (2-кесте).
Қасқасу шатқалы флорасының таксондар саны
2-кесте
№ |
Тұқымдастар |
Туыстардың саны |
Түрлердің саны |
1 | Athyriaceae |
1 |
1 |
2 | Thelypteridaceae |
1 |
1 |
3 | Aspidraceae |
2 |
2 |
4 | Aspleniaceae |
2 |
4 |
5 | Sinopteridaceae |
1 |
1 |
6 | Adiantaceae |
1 |
1 |
7 | Polypodiaceae |
1 |
1 |
8 | Ophioglessaceae |
2 |
2 |
9 | Eguisetaceae |
1 |
3 |
10 | Cupressaceae |
1 |
3 |
11 | Ephederaceae |
1 |
2 |
12 | Typhaceae |
1 |
3 |
13 | Potomogetonaceae |
1 |
2 |
J4, | Juncaginaceae |
1 |
1 |
15 | Alismataceae |
2 |
3 |
16 | Butomaceae |
1 |
1 |
17 | Poaceae |
34 |
66 |
18 | Cyperaceae |
3 |
6 |
19 | Araceae |
2 |
2 |
20 | Juncaceae |
1 |
3 |
21 | Allicaceae |
1 |
9 |
22 | Lileiaceae |
8 |
17 |
23 | Amaryllidaceae |
2 |
2 |
24 | Jridaceae |
4 |
7 |
25 | Salicaceae |
2 |
5 |
26 | Betulaceae |
1 |
2 |
27 | Fagasceae |
1 |
1 |
28 | Celtideceae |
1 |
1 |
29 | Moraceae |
1 |
1 |
30 | Connabiaceae |
1 |
1 |
31 | Urticaceae |
1 |
1 |
32 | Sontalaceae |
1 |
2 |
33 | Polygonaceae |
5 |
11 |
34 | Chenopodiaceae |
3 |
3 |
35 | Coryophyllaceae |
13 |
24 |
36 | Paeoniaceae |
1 |
2 |
37 | Ronunculaceae |
7 |
15 |
38 | Berberidaceae |
3 |
4 |
39 | Papaveraceae |
4 |
7 |
40 | Fumariaceae |
1 |
4 |
41 | Capparidaceae |
1 |
1 |
42 | Brassicaceae |
34 |
65 |
43 | Resedaceae |
1 |
1 |
44 | Crassulaceae |
4 |
7 |
45 | Saxifagaceae |
1 |
2 |
46 | Pomassiaceae |
1 |
2 |
47 | Rosaceae |
23 |
49 |
48 | Fabaceae |
22 |
58 |
49 | Geraniaceae |
1 |
3 |
50 | Biebersteiniaceae |
1 |
1 |
51 | Linoual |
1 |
2 |
52 | Polugalaceae |
1 |
1 |
53 | Euphorbiaceae |
2 |
7 |
54 | anacardiaceae |
1 |
1 |
55 | Celastraceae |
1 |
2 |
56 | Aceraceae |
1 |
2 |
57 | Balsaminoceae |
1 |
2 |
58 | Rhamnaceae |
1 |
2 |
59 | Malvaseae |
4 |
6 |
60 | Huperiaceae |
1 |
3 |
61 | Violaceae |
1 |
4 |
62 | Thymelaceae |
1 |
1 |
63 | Elaegnaceae |
1 |
1 |
64 | Onagraceae |
1 |
2 |
65 | Apiaceae |
19 |
29 |
66 | Primulaceae |
3 |
5 |
67 | Limoniaceae |
3 |
4 |
68 | Oleaceae |
1 |
2 |
69 | Gentianactae |
3 |
4 |
70 | Convolvulaceae |
1 |
4 |
71 | Cuscutaceae |
8 |
16 |
72 | Verbenaceae |
1 |
1 |
73 | Boraginaceae |
15 |
24 |
74 | Lamiaceae |
22 |
55 |
75 | Solanaceae |
1 |
3 |
76 | Scrophularaceae |
7 |
23 |
77 | Orobanchaceae |
1 |
2 |
78 | Plantaginaceae |
1 |
3 |
79 | Rubiaceae |
2 |
6 |
80 | Caprifoliaceae |
1 |
6 |
81 | Valerianaceae |
2 |
3 |
82 | Morinaceae |
1 |
1 |
83 | Dipsacaceae |
2 |
4 |
84 | Campanulaceae |
5 |
6 |
85 | Asteraceae |
42 |
78 |
Барлығы: |
369 |
703 |
2-кестеден байқағанымыздай, ірі тұқымдастар қатарына мына тұқымдастар жатады: Asteraceae (78 түр, 11,09%), Роасеае (66 түр, 9,3%), Brassicaceae (65 түр, 9,2%), Fabaceae (58 түр, 8,2%), Lamiaceae (55 түр, 7,8%), Rosaceae (49 түр, 6,9%), Аріасеае (29 түр, 4,1%), Caryophyllaceae (24 түр, 3,4%). Зерттеліп отырған территориядағы түрлер санының 59,9% осы аталған 8 тұқымдастың үлесіне тиеді.
Қасқасу шатқалы флорасының ірі тұқымдастарындағы туыстар мен түрлердің саны
3-кесте
№ |
Тұқымдастар |
Туыстардың саны |
Түрлердің саны |
Жалпы түр санынан % мөлшері. |
1 | Asteraceae |
42 |
78 |
11,09 |
2 | Роасеае |
34 |
66 |
9,3 |
3 | Brassicaceae |
34 |
65 |
9,2 |
4 | Fabaceae |
22 |
58 |
9,2 |
5 | Lamiaceae |
22 |
55 |
7,8 |
6 | Rosaceae |
23 |
49 |
6,9 |
7 | Apiaceae |
19 |
29 |
4Д |
8 | Coryophyllaceae |
13 |
24 |
3,4 |
Жалпы тексеріліп отырған территорияда 9 тұқымдас 24-тен 78 түрге дейін, 5 тұқымдас 17-ден 9 түрге дейін, 19 тұқымдас 7-ден 4 түрге дейін, 52 тұқымдас 3-тен 1 түрге дейін біріктіретіндігі анықталды.
Түрлер санының аздығына қарамастан Қасқасу шатқалы флорасының флористикалық спектрі Батыс Тянь-Шань тау жүйесіне сәйкес келеді.
Қасқасу шатқалы флорасының ең ірі туыстары.
4-кесте
№ | Туыстар | Түрлердің саны | Жалпы түрлер санымен % мөлшері. |
1 | Astragalus |
18 |
2,5 |
2 | Dracocepkalum |
11 |
1,5 |
3 | Cousinia |
10 |
1,4 |
4 | Allium |
8 |
1,1 |
5 | Rosa |
8 |
1,1 |
6 | Scutellaria |
8 |
1,1 |
7 | Oxytropis |
7 |
0,9 |
8 | Euphorbia |
7 |
0,9 |
Қасқасу шатқалында кездесетін 369 туыстың 8 туысынан 4-кестеде көрсетілгендей 7 түрден 18 түрге дейін біріккендігін айтуға болады.
Сонымен Қасқасу шатқалы флорасы түрлер санының аздығымен сипатталады. Жалпы зерттеліп отырған территория флористикалық спектрі бойынша Батыс Тянь-Шаньның басқа аудандарынан аса ерекшеленбейді.
Қасқасу шатқалы флорасының тіршілік формасы.
5-кесте
№ | Тіршілік формасы | саны | Жалпы түрлер санынан % мөлшері |
1 | Ағаш. |
17 |
2,4 |
2 | Бүта. |
37 |
5,2 |
3 | Жартылай бүта |
22 |
3,1 |
4 | Шөптесін өсімдіктер. |
|
|
5 | а)Көп жылдық |
439 |
62,4 |
6 | б)Екі жылдық |
38 |
5,4 |
7 | в)Бір жылдық |
150 |
21,3 |
Барлығы: |
703 |
100 |