Қасқасу шатқалы флорасының биологиялық көп түрлілігі

Бұл тарауда шатқал флорасына таксономиялық талдау жасалып, сирек кездесетін өсімдіктердің тіршілік формаларына сипаттама жазылды. Сонымен қатар өсімдіктер ресурстары мен оларды қорғау туралы мағлұматтар берілді.

  Таксономиялық талдау 

Жұмыстың негізгі мақсаты: Қасқасу шатқалы флорасының түрлік құрылымын жинақтау, шатқалдың өзіндік ерекшелігі бар өсімдіктердің маңыздылығын анықтау және оларды қорғау.

Қасқасу шатқалы флорасының негізгі систематикалық топтарының арақатынасы.

1-кесте

    туыстар түрлер жалпы түрлер
Таксондар Тұқымдастар саны саны санының
        мөлшері.%
l.Eguisetophyta 1 1 3 0.42
2.Polypodiophyta 8 11 13 1.84
3.Pinophyta 2 6 6 0.85
4.Magnoliphyta 74 351 682 97
1.class Magnoliopsida 58 263 512 75
2.class Liliopsida 16 87 170 25
Барлығы: 85 369 703 100%

Қасқасу шатқалы флорасының негізгі систематикалық топтарының арақатынасы 1-кестеде көрсетілгендей жабық тұқымдастары 682 түрді жалпы флора өсімдіктерінің 97% құрайды. Ондағы өсімдіктерді қос жарнақтылар класына 512 түр, 75%, дара жарнақтылар 170 түр, 25% құрайды, папортниктер тәрізділерге 13 түр 1,84%, жалаңаш тұқымдыларға 6 түр 0,85%, қырықбуындылар тәрізділерге 3 түр 0,42% жатады.

Қасқасу шатқалының территориясында Орта Азия флорасының барлық негізгі тұқымдас түрлері кездеседі десе болады.

Бірақ, туыстар мен түрлердің саны жағынан олар біршама ерекшеленеді (2-кесте).

Қасқасу шатқалы флорасының таксондар саны

2-кесте

Тұқымдастар

Туыстардың саны

Түрлердің саны

1 Athyriaceae

1

1

2 Thelypteridaceae

1

1

3 Aspidraceae

2

2

4 Aspleniaceae

2

4

5 Sinopteridaceae

1

1

6 Adiantaceae

1

1

7 Polypodiaceae

1

1

8 Ophioglessaceae

2

2

9 Eguisetaceae

1

3

10 Cupressaceae

1

3

11 Ephederaceae

1

2

12 Typhaceae

1

3

13 Potomogetonaceae

1

2

J4, Juncaginaceae

1

1

15 Alismataceae

2

3

16 Butomaceae

1

1

17 Poaceae

34

66

18 Cyperaceae

3

6

19 Araceae

2

2

20 Juncaceae

1

3

21 Allicaceae

1

9

22 Lileiaceae

8

17

23 Amaryllidaceae

2

2

24 Jridaceae

4

7

25 Salicaceae

2

5

26 Betulaceae

1

2

27 Fagasceae

1

1

28 Celtideceae

1

1

29 Moraceae

1

1

30 Connabiaceae

1

1

31 Urticaceae

1

1

32 Sontalaceae

1

2

33 Polygonaceae

5

11

34 Chenopodiaceae

3

3

35 Coryophyllaceae

13

24

36 Paeoniaceae

1

2

37 Ronunculaceae

7

15

38 Berberidaceae

3

4

39 Papaveraceae

4

7

40 Fumariaceae

1

4

41 Capparidaceae

1

1

42 Brassicaceae

34

65

43 Resedaceae

1

1

44 Crassulaceae

4

7

45 Saxifagaceae

1

2

46 Pomassiaceae

1

2

47 Rosaceae

23

49

48 Fabaceae

22

58

49 Geraniaceae

1

3

50 Biebersteiniaceae

1

1

51 Linoual

1

2

52 Polugalaceae

1

1

53 Euphorbiaceae

2

7

54 anacardiaceae

1

1

55 Celastraceae

1

2

56 Aceraceae

1

2

57 Balsaminoceae

1

2

58 Rhamnaceae

1

2

59 Malvaseae

4

6

60 Huperiaceae

1

3

61 Violaceae

1

4

62 Thymelaceae

1

1

63 Elaegnaceae

1

1

64 Onagraceae

1

2

65 Apiaceae

19

29

66 Primulaceae

3

5

67 Limoniaceae

3

4

68 Oleaceae

1

2

69 Gentianactae

3

4

70 Convolvulaceae

1

4

71 Cuscutaceae

8

16

72 Verbenaceae

1

1

73 Boraginaceae

15

24

74 Lamiaceae

22

55

75 Solanaceae

1

3

76 Scrophularaceae

7

23

77 Orobanchaceae

1

2

78 Plantaginaceae

1

3

79 Rubiaceae

2

6

80 Caprifoliaceae

1

6

81 Valerianaceae

2

3

82 Morinaceae

1

1

83 Dipsacaceae

2

4

84 Campanulaceae

5

6

85 Asteraceae

42

78

  Барлығы:

369

703

2-кестеден байқағанымыздай, ірі тұқымдастар қатарына мына тұқымдастар жатады: Asteraceae (78 түр, 11,09%), Роасеае (66 түр, 9,3%), Brassicaceae (65 түр, 9,2%), Fabaceae (58 түр, 8,2%), Lamiaceae (55 түр, 7,8%), Rosaceae (49 түр, 6,9%), Аріасеае (29 түр, 4,1%), Caryophyllaceae (24 түр, 3,4%). Зерттеліп отырған территориядағы түрлер санының 59,9% осы аталған 8 тұқымдастың үлесіне тиеді.

   Қасқасу шатқалы флорасының ірі тұқымдастарындағы туыстар мен түрлердің саны

3-кесте

Тұқымдастар

Туыстардың саны

Түрлердің саны

Жалпы түр санынан % мөлшері.

1 Asteraceae

42

78

11,09

2 Роасеае

34

66

9,3

3 Brassicaceae

34

65

9,2

4 Fabaceae

22

58

9,2

5 Lamiaceae

22

55

7,8

6 Rosaceae

23

49

6,9

7 Apiaceae

19

29

8 Coryophyllaceae

13

24

3,4

 

Жалпы тексеріліп отырған территорияда 9 тұқымдас 24-тен 78 түрге дейін, 5 тұқымдас 17-ден 9 түрге дейін, 19 тұқымдас 7-ден 4 түрге дейін, 52 тұқымдас 3-тен 1 түрге дейін біріктіретіндігі анықталды.

Түрлер санының аздығына қарамастан Қасқасу шатқалы флорасының флористикалық спектрі Батыс Тянь-Шань тау жүйесіне сәйкес келеді.

    Қасқасу шатқалы флорасының ең ірі туыстары.

4-кесте

Туыстар Түрлердің саны Жалпы түрлер санымен % мөлшері.
1 Astragalus

18

2,5

2 Dracocepkalum

11

1,5

3 Cousinia

10

1,4

4 Allium

8

1,1

5 Rosa

8

1,1

6 Scutellaria

8

1,1

7 Oxytropis

7

0,9

8 Euphorbia

7

0,9

Қасқасу шатқалында кездесетін 369 туыстың 8 туысынан 4-кестеде көрсетілгендей 7 түрден 18 түрге дейін біріккендігін айтуға болады.

Сонымен Қасқасу шатқалы флорасы түрлер санының аздығымен сипатталады. Жалпы зерттеліп отырған территория флористикалық спектрі бойынша Батыс Тянь-Шаньның басқа аудандарынан аса ерекшеленбейді.

  Қасқасу шатқалы флорасының тіршілік формасы.

5-кесте

Тіршілік формасы саны Жалпы түрлер санынан % мөлшері
1 Ағаш.

17

2,4

2 Бүта.

37

5,2

3 Жартылай бүта

22

3,1

4 Шөптесін өсімдіктер.

5 а)Көп жылдық

439

62,4

6 б)Екі жылдық

38

5,4

7 в)Бір жылдық

150

21,3

  Барлығы:

703

100