Интернетке түрлі қызметтердің жиынтығы әсер етеді. Солардың бірі ең көп тараған қызметтер қатарына Web (World Wide Web(бүкіләлемдік өрмекші)) енеді. Web – тораптардағы құжаттардың негізгі форматы HTML болып табылады. HTML (Hyper Text Maker Language) ағылшын тілінен аударғанда мына мағынаны білдіреді: гипермәтінді белгілеу тілі.
Гипермәтін – бұл қосымша элементтерді басқару мақсатында ішіне екпінді элемент орналасқан мәтін түрі.
HTML тілінің құрылымы
<HTML>
<HEAD> <TITLE> құжат тақырыбы </TITLE> </HEAD>
<BODY>
құжаттұлғасы
</BODY>
</HTML>
Кµп жаѓдайларда HTML документтердіњ таќырыптары болады. Олар <Hn></Hn> тегтер арќылы жасалады, n–ніњ орнына 1-ден 6-ѓа дейін сан жазамыз. Осы тегтер ортасына текстімізді орналастырсаќ, сізге белгілі кµлемді таќырып шыѓады.
<H1>Таќырып</H1>
<H2>Таќырып</H2>
<H3>Таќырып</H3>
<H4>Таќырып</H4>
<H5>Таќырып</H5>
<H6>Таќырып</H6>
Ал енді жања абзацќа шыѓару ‰шін <P>, ал жања жолѓа шыѓу ‰шін <BR> тэгі жазылады. Б±л тэгтерді жабу керек емес. Єрине, егер Сіз <P> тэгінде ALIGN абзацты т‰зеу элементін ќолданбасањыздар:
<P ALIGN=LEFT>Сол жаќ шетке т‰зеу</P>
<P ALIGN=CENTER>Ортаѓа келтіру</P>
<P ALIGN=RIGHT>Оњ жаќ шетке т‰зеу</P>
Ал текстке ќалыњ, курсивті, сызыќты жєне т.с.с. т‰р беру ‰шін, оны сай келетін тэгтер ортасына жазу керек:
| <B> Ќалыњ текст </B> |
| <I> Курсивті </I> |
| <U> Асты сызылѓан </U> |
| <STRIKE>Сызылып тастаѓан</STRIKE> |
| <SUP> Жоѓарѓы индекс </SUP> |
| <SUB> Тµменгі индекс </SUB> |
Кейбір тегтер белгілі бір параметрлермен ќолданыла алады немесе ќолдану тиіс, олар ашылѓан тэг элементтерінде жазылады (бір тэгте бірнеше параметр беруге болады). Мысалы, ашылып жатќан <FONT> тэгініњ (</FONT> жабылатын тег жазылу тиіс) бірнеше арибуттары болуы м‰мкін:
SIZE — шрифттіњ µлшемін береді (стандартты шрифт µлшемі -«3»). Текстті <FONT SIZE=n></FONT> тэгтерініњ ортасына ќойсаќ (б±л жердегі n — цифр) Сіз оѓан керекті µлшем бересіз:
<font size=»1″>Мысал 1</font>
<font size=»2″> Мысал 2 </font>
<font size=»3″> Мысал 3 </font>
<font size=»4″> Мысал 4 </font>
<font size=»5″> Мысал 5 </font>
<font size=»6″> Мысал 6 </font>
<font COLOR=»white»>Красный</font>
<font COLOR=»#FF0000″>Красный</font>
Сонымен т‰с туралы басынан айтып кетейік. <BODY> тэгініњ ішіне BGCOLOR параметрін жазып жєне оѓан т‰с атын немесе оныњ 6 орынды кодын беру керек. Берілген екі мысал бетті ќызыл т‰спен бояйды.
<BODY BGCOLOR=»RED«> (т‰стіњ аты ќолданылѓан)
<BODY BGCOLOR=»#FF0000«> (т‰с 6 орынды кодпен берілген)
Сурет.
HTML документіне сурет салу ‰шін келесі ќ±рылымды жасау керек. (толыќ кµрсетілген):
<IMGSRC=»Сурет аты» BORDER=»0» ALIGN=»түзеу» WIDTH=»Ені» HEIGHT=»Биіктігі» HSPACE=»1-орын ќалу» VSPACE=»2-орын ќалу» ALT=»с±ќпат«>
Кестелер
Кестелерді ќолдана отырып, бірнеше баѓана ќ±руѓа жєне суреттіњ фон мен ‰йлесуін сєндірек етіге болады т.с.с.
Кесте <TABLE> ашылатын тегімен басталып </TABLE> тегімен аяќталады.
<TABLE> тегінде мынадай атрибуттары болуы м‰мкін:
Кестеніњ ќ±рлымын біліп алу ‰шін, ќарапайым мысалды алып ќарайыќ:
Ескеру: Берілген мысалда кестеніњ ені ќолдан берілген (WIDTH=»200″ пиксель), біраќ пайызбен берген ыњѓайлы, себебі б±л жаѓдайда терезеніњ кµлеміне ќарай µзгеріп отырады. |
М±ндай кесте былай жасалады:
<TABLE BORDER=»2″ WIDTH=»200″ |
Кестеде таќырып орналасуы м‰мкін, ол <CAPTION></CAPTION> тегтерініњ ортасында орналасады. Ол міндетті т‰рде <TITLE> тегінен кейін орналасу керек. Таќырыпќа ALIGN атрибутын ќолдануѓа болады, ол кестеде орналасуын аныќтайды:
TOP — таќырып кестеніњ жоѓарѓы жаѓыныњ ортасына жазылады.
LEFT — таќырып кестеніњ жоѓарѓы жаѓыныњ сол жаќ шетіне жазылады.
RIGHT — таќырып кестеніњ жоѓарѓы жаѓыныњ оњ жаќ шетіне жазылады.
BOTTOM -таќырып кестеніњ тµменгі жаѓыныњ ортасына жазылады.
Ал енді кестеніњ жолдары мен ±яшыќтары туралы. Кестеніњ жолдары <TR> тегімен басталады жєне </TR> тегімен жабылады, ал єрбір ±яшыќ <TD> тегімен басталып </TD> тегімен аяќталады.
Тізімдер.
Нµмірленген тізім:
Б±л жаѓдайда тізімніњ єрбір элементтіњ алды автоматты т‰рде нµмірленіп шыѓады. Нµмерленген тізім <OL> тегінен басаталып, </OL> тегімен аяќталады. Мысалы:
| <OL> <LI> Бір <LI> Екі <LI> ‡ш <LI> Тµрт <LI> Бес </OL> |
|
<OL> тегініњ мынадай параметрлері болуы м‰мкін:
TYPE — санау т‰рі:
A — ‰лкен латын єріптері
a — кіші латын єріптері
I — ‰лкен рим цифрлары
i — кіші рим цифрлары
1 — кєдімгі цифрлар
Келесі мысалда тізім ‰лкен рим саныныњ сегізінші цифрінен басталып нµмерленген:
| <OL TYPE=»I» START=»8″> <LI> Сегіз <LI> Тоѓыз <LI> Он <LI> Он бір <LI> Он екі </OL> |
|
Номерленбеген тізім:
Номерленбеген тізім ‰шін єдетте тізімдегі элементті белгілеуге маркерді ќолданады. Ал маркердіњ т‰рін, зањ бойынша, ќолданушы тањдайды.
Номерленбеген тізім <UL> тегімен ашылып, </UL>тегімен жабылады. Тізімдегі єрбір элемент <LI> тегімен басталады. Мысалы:
| <UL> <LI> Бір <LI> Екі <LI> ‡ш <LI> Тµрт <LI> Бес </UL> |
|
<UL> тегі µзіне TYPE параметрін ќоса алады. Оныњ disc, circle, square деген белгілері бар.
| <UL TYPE=disc><LI> disc </UL> |
|
| <UL TYPE=circle><LI> circle </UL> |
|
| <UL TYPE=square><LI> square </UL> |
|