Дебиторлық берешектердің есебі мен аудиті туралы қазақша реферат
Дебторлық берешек деп көрсетілген қызмет, жабдықтаушыларға тауарлар және қызмет көрсетулері және тағыда басқалар үшін алдын ала төлем жүргізу нәтижесінде туындаған банк әртптестерінің қарызын айтады.
Дебиторлық берешек – сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің қандай да бір кәсіпорын алдындағы өткізілген тауар үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелері. Ол ағымдағы және ағымдағы емес болып бөлінеді.
Бухгалтерлік есепті кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлағалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызметтері, сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары –1200 дебиторлық борыштар (алынуға тиісті шоттар) деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін (алынатын) уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы алынуға тиісті борыштар және ұзақ ұзақ мерзімді алынуға тиісті борыштар болып екіге бөлінеді. Бұл борыштардың есебі «Алынуға тиісті шоттар» бөлімінің шоттарында есептелінеді.Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелетін) дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарында есептеледі.
Олардың қатарына жататындар:
- Ағымдағы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын ала төленген) төлем;
- Тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
- Вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
- Негізгі ұйымдар мен еншілес серіктестігі арасындағы түрлі операциялар негізінде туындаған дебиторлық борыштар;
- Ұйымның лауазымды адамдарыны (тұлғаларанының) дебиторлық борышы;
- Басқадай дебиторлық борыштаре саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетеді.
Есеп айырысуды бақылаудың ықпалды тәсілі дебиторлық және кредиторлық берешектрдің,кірістер құжаттарды тіркеудің дұрыстығына функционалдық аудитті уақтылы өткізу,тіркелген құжаттарды төленген құжаттармен салыстыру болып табылады. Бұл тұрғыдан қарағанда, кірістік ордерлер бойынша алынған ақшаны сіңіріп кетуді жеңілдететін жағдайларды анықтау қажет. Касалық ордерлерді төлегенде және төлеушінің қолына қжат беруді тіркеудің жоқтығы немесе шоттардың төленбеуін атап өту маңызды.
| Келісімшартың міндеттемелерін орындау мен дебиторлық берешектің щынайылығын тексеру | Жабдықтау келісімшарттар, шарттарды, жабдықтаушыларды,шот- фактураларды, нарядтарды, тапсырыс -тарды тіркеу журналдары |
| Дебиторлық берешек есебі, жабдық- тауды және оларға төлеуді бақылау функцияларын орындауды талдау | Есеп,аудит және ішкі бақылау стандарттары , нұсқаулықтар, бұйрық — тар, өкімдер,бастапқы құжаттар, 1210 1220 1230 1240 1250 шоттар |
| Мәлеметтерді жинау мен Дебиторлық берешек түрлері, көлемі және мерзімдер бойынша | Сатып алушылармен, есеп беретін адамдармен,банк қызметкерлерімен және басқа дебиторлармен есептесу -лерді түгендеу материалдары |
| Дебиторлық берешектің жағдайын дебиторлармен есеп айырысуды түгендеу, өткізу жолымен тексеру | Бас кітап,10 журнал-ордер,1290«күмәнді талаптар бойынша резерв -тер»аналитикалық есептің 1200бөлікшесінің 1210 «сатып алушылармен тапсырысшылардың кысқа мерзімді дебеторлық берешегі»шотары бойынша мәлеметтерді банк бас шысының дебиторлық берешекті есетен шығаруға арналған бұйрық |
| Дебиторлық берешектің жаратылысы мен көлемін талдау және төлемеу себептерін анықтау | |
| Күмәнді талаптар бойынша резервті жасаудың негізділігі мен оларды пайдаланудың дұрыстығын тексеру | |
| Дебиторлық берешекті уақытылы өтеудің заңдылығы мен шынайылы -ғын талдау | 1журнал-ордер,сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысудыңесебі жөніндегі тізімде –ме,1210шоттары бойынша аналити- калық есеп мәліметтері |
| Сатып алушылармен,тапсырыс беру-шілермен,есеп айырысуды атқару -дың,вексельмен төлегендегі опера -цияларды көрсетудің дұрыстығын тексеру | Контрегенттермен шарттар, төлем тапсырмалары, банк көшірмелері, анықтамалық -нормативтік ақпарат |
| Есептеулерді реттеу мен дебиторлық берешекті азайту жөніндегі ұсыныс -тар жасау, резервтердің, бсқарудың жағдайын бағалау | Талдамалы есепесулер және олардан шығатын тұжырымдар мен аудитордың ДБ басқаруды жетілдіру жөніндегі ұсыныстар |
| Баланс көрсеткіштерінің дебеторлық берешек есепшоттары бойынша.бас кітаптыңмәліметтерімен сәйкестігін тексеру | Баланс 1210 1290 1220 1230 1240 1610 1270 бас кітап шоттары бойынша |
| Дебиторлық берешектің синтетикалық есебін жүргізудің дұрыстығын тексеру | Жоғарыда көрсетілген шоттар жөніндегі бас кітап11 7 8 ЖО берілген аванс,контрагенттермен есеп айырысу есебі бойынша тізімдер, |