Жеке адамның жыныстық бостандығы және жыныстық қол сұғылмаушылыққа қол сұғатын қылмыстардың жалпы түсінігі туралы қазақша реферат
Жеке адамға қарсы қылмыстар негізгі адамның жеке игілігін қамтамасыз ететін қоғамдық қатнастарды бұзуымен қауіпті. Бұл қылмыстар әрқашан жеке игіліктерге нұсқан келтіруге бағытталған. Негізгі қылмысқа бағытталған обьетін орнату оны басқа жеке адамға қарсы қылмыстарды басқа қылмыстардан ажыратуға мүмкіндік береді.
Жыныстық бостандық және жыныстық қол сұғылмаушылық- ол жеке адамның ҚР конституциясымен орнатылған құқықтары мен бостандығының бір бөлігі1болып табылады. Жыныстық бостандық жалпы ереже бойынша кәмелетке толған немесе он алты жасқа толған азаматтардың өмірлік игіліктеріне байланысты. Яғни осы жастан бастап олар кіммен жыныстық қатынаста болатындары туралы тәуелсіз шеше алады. Жыныстық қол сұғұлмаушылық адам тылғанынан өмірінің соңына дейін мемлекетпен қорғалады. Жыныстық қол сұғылмаушылыққа қол сұғылғанда әрқашан жыныстық бостандыққа да қол сұғылады. Мұндай жағдайларда
Обьект- адам өмірі, денсаулығы, бостандығы, абыройы сияқты жеке адамның игіліктері болып табылады. Яғни бұл жерде жыныстық бостандық та бұл обьектіге тікелей қатысты.
Әдебиеттерде жыныстық қылмыстарға қарсы қылмыстардың жалпы түсінігі әртүрлі белгілерінің айырмашылықтары мен мінездемелері және де теңестірулер мен теңсіздіктері әр-түрлі сипатталады. Сондықтан мен В.Н. Сафронов пен Н.М. Свидломовтың « Жыныстық қылмыстар біліктілігі туралы сұрақтарда» көзқарастарын дұрыс деп есептеймін.
Жыныстық қылмыстар- бұл « қылмытық заңмен сақталатын нақты және топшыланған серігінің жыныстық бостандығы мен жыныстық қол сұғылмаушылығына қол сұғатын субьектің іс әрекеті»2
Бұл анықтамада айтылғандай бұл қылмыстар тек жыныстық өрісте
Ғана істеледі делінген бірақ адамның қымбатты игіліктеріне де қол
Сұғушылықта бар( денсаулығы, ар-намысы жәнеже кейде өмірі де.
Және осы анықтама да зорлау ол бірінші орында зорлық емес
_________________________
1) ҚР Конституциясынын 12-13 баптары
2) Сафонов В.Н., Свидлов Н.М., Вопросы квалификации половых преступлений –Волгоград: ВСШ МВД 1984г
адамның жыныстық еркінділігі мен бостандығы болып табылады. Бұл жерде оның байланысын емес оны зорлық үщін ғана жазалайды.
Бұл анықтамадағы жыныстық қылмыстар туралы тағы ой енгізілген
Әрқашан белгілі бір жәбірленушісі болады ( кейбір зорлау әрекеттерінде өзін олай деп санамаса да) Бұл қылмыстар тек физикопсихологиялық ғана емес заңдылық өте-мөте сайланбалы, және де «бағытталмаушы» бола алмайды. Басқаша айтқанда жыныстық қылмыстар- серігіне қарсы, заңмен сақталатын өте қымбат жыныстық мәдениетінің элементтері, оның бостандығына, көзқарастарына қарсы қылмыс.
Және де мас күйінде жасалатын зорлау қылмыстары мас күйінде жасалады деген көзқарас көп тараған және де оның негізгі себебі осында деп көреді. Бірақ статистикаға жүгісек ол олай еметігіне көзіміз жетеді. Шындығында зорлауды мас күйінде зорлаушылардың саны 50-55% аспайды
Жыныстық қылмыстар, соның ішінде зорлау басқа қылмыстармен қатар жасалады. С.П. Поздняков негіздемесінде көрсетілгендей жыныстық қол сұғылмаушылыққа қол сұғудың адам өлімімен байланыстысы (15%), ауыр дене жарақатын салу(16,6%), күре тамыр ауруларын жұқтыру. Бір қылмыскердің мұндай әрекеттері бірін бірі күшейтнді, осының салдарынан тәжірибеде барлық аса ауыр қылмыстардың жасалуына әкеп соғады.
ҚР ҚК 1 бөлімінде «Жеке адамның жыныстық меншігіне қарсы қылмыстар» жыныстық өрісте зорлық іс-әрекеттрге жауаптылық, моралдкік норманың дөрекі бұзылуы, және де осы өрісте кәмелетке толмағандар мен жасөспірімдерге бағытталған әрекеттер қарастырылған. Қылмыстардың бірінші тобына: зорлау(ҚК 120бапы), нәпсіқұмарлық сипатындағы күш қолдану (ҚК 121бабы), жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің жыныстық қатынас жасауына, әйел мен әйелдің жыныстық қатынас жасауына немесе нәпсіқұмарлық сипаттағы өзге де іс-әрекеттерге мәжбүр ету(ҚК 123бабы) Ал екінші топқа он алты жасқа жетпегн адаммен
жыныстық қатынаста болу және нәпсіқұмарлық сипаттағы өзге де іс-әрекеттер (ҚК 122бабы) жас балаларды азғындату (ҚК 124бабы).
ҚазССР ҚК еркек пен еркек арасындағы жыныстық қатнастар міндетті түрде жазаға тартылып отырған, ал әйел мен әйел арасындағы жыныстық байланыс зорлау арқылы жасалсада да,
зорлау әрекеттерінде басқа қылмыстың белгісі болса ғана жазаланып отырған, мысалы азаптау немесе бұзақылық. Бірақ кәмелетке толмаған екі жынысты да жыныстық қылмыстан қорғау күшейтілген. Кәмелетке толмеғандардың жасы нақтыланған (ҚК 122 бап 2тармақ).
Бұл топтың обьектісі болып- жыныстық бостандық пен жыныстық қол сұғылмаушылық болып табылады. ҚК 122,124 бабтары, және ҚК 120бабы 2-тармағында «д» тармақшасында (кәмелетке толмағанын біле тұра зорлау) ҚК 120 бабы 3 тармағында «в» тармақшасында (жәбірленшінің он төрт жасқа толмағанын біле тұра зорлау), ҚК 121 бабы 2-тармағы, «д» тармақшасында және ҚК 121бабы 3-тармағы «в» тармақшасында көрсетілген (кәмелетке толмағанын және он төрт жасқа толмағанын біле тұра жыныстық қасиеті бар зорлау әрекеттерін жасау) , және қосымша обьекті болып балалардың және жасөспірімдердің тәндік және адамгершілігінің дұрыс толық дамуы болып табылады.
Обьективті жағы кінәлілардың құқық бұзушылық әрекеттерімен мінезделеді. Қылмыс құрамы- формалдық. Қылмыс әрекет жасалған кезден бастап аяқталды деп есептеледі.
Субьективті жағы- осы бөлімде көрсетілген қылмыстардың бәрінде тіке қасақаналықпен жасалады. Қылмыс себебі- жыныстық бағытта болып саналады, бірақ кейбір жағдайларда себебі басқа болуы да мүмкін. Мысалы айналадағылардан кегін алу және де тағы басқа себептер болуы мүмкін. Оның барлығын криминологиялық анықтау барысында анықтайды. Және қылмыскерге мінездеме беріледі және негізгі жаза тағайындалады.
Қылмыстың субьектісін нақтылап айту қиын. Осы екі бапың нақты белгілеріне тәуелді субьектілер жастарымен ерекшеленеді. Яғни бұл жерде қылмыстың сатысына қарай және жыныстық іс-әрекеттердің нақты белгілері оның арнаулысына бағыттайды.