Сабақ жоспары:
- Тұлғалық қатынастарды зерттеу әдістері.
- Социометриялық әдіс.
- Топтың ұжым ретіндегі әлеуметтік психологиялық өз-өзін аттестациялау.
1. Жеке тұлғалар арасындағы қатынастарды зерттеу түсінігіне мынадай зерттеулер жатады, қайсысы, мұндай адамдар арасындағы балаларды тәрбиелеу мен
оқытуда қаншама табысты болатынына қорытынды жасайды. Иә, адам қатынастарының педагогикалық зерттеулер тұрғысындағы арнайы әдістер іс жүзінде жоқ, бірақ педагогикалық үрдіске қатысушылар арасындағы өзара байланыс бар: балалар, ата-аналар, мұғалімдер, білім беру мекемелері.
Жеке тұлға арасындағы қатынастарды танып білудің көптеген әдістері бар. Мысалы, қатынас сызбасы. Бұл үлгідегі тесттер жеке тұлғалар мен әлеуметтік топтарға қатысты қатынастарды анықтауға жасалынған.
2. Социометрия — топтағы тұлғалар арасындағы қатынастардың сандық, графикалық, құрылымын айқыдауға мүмкіндік беретін әдіс.
Өзіндікбағалауәдісі
Сабақжоспары:
1.Өз-өзіне баға беру әдісімен оның зерттеу мүмкіншіліктерінің жалпы сипаттамасы
- Оқу процесінде өз-өзін бағалау әдісін қолдану технологиясы.
- Өз-өзін бағалау әдісі нәтижелерінің өлшемі мен таңдау, олардың педагогикалық қызметке ықпалы.
1. Барлық өзара қатынастарда әрдайым өз-өзіне баға беру мен жеке тұлғаның қасиеті мен қызметіне басқа біреудің баға беруі үнемі кездеседі. Бұл өзара қатынасқа
оң және теріс эмоциялар таңбасын қалдырып отырады.
Біздің заманымызда әлеуметтік психологияда өзіндік бағалау әдісі кеңінен қолданылады.
Жеке тұлғаны зерттеу үшін өздері жөнінде Ж.Линдей мен С. Галл мынадай әдіс қолданған. Зерттелушіге пікірлері басылған парақтар беріледі, оларды ең анық суреттелген бейне мен субъектінің ең аз ерекшелігіне дейінгі пайымдауын сұрыптауды ұсынады. Парақтар саны әр топта тәжірибеге қатысушыларға бірдей болуы тиіс. Бұл нәтижені статистикалық түрде өңдеуге мүмкіндік береді. Мұндай өзіндік сипаттама адамның бүгін өзі қандай екенін ғана емес, өз-өзінің қандай болатыйдығын, 15 жасқа кім екендігін, әкесі мен шешесінің оған деген көзқарасын береді.
Өз-өзін бағалау әдісі оқушылардың адамгершілік тәрбиесін ұйымдастыруда да қолданылады.
2.Түрлі психологиялық сападағы жеке тұлғаға арналған салыстырмалы құндылықтарды зерттеу техникасы өзіндік ерекшелігімен сипатталады. Зерттелушіге сапа тізімі беріледі, оның көмегі арқылы ол адамдарға баға бере алады. Ол мынаны ұғынуы қажет, қайсысы оған маңызды, қайсысы маңызды емес қайсысына көп мәнді, қайсысына — аз. Мысалы, ең бірінші тізімде «намысқой»). Сіз өзіңізді намысқой деп есептейсіз бе, қасиеттің басқа адамдарда болуы маңызды емес, жауаптар мына үлгіде орналасады: «өте», «кей дәрежеде», «аздаған», «ешқашан». Осыдан кейін талдау әдісі арқылы бұл адамның осы қасиеттерге қандай дәрежеде ие екені аныңталады. Осы екі көрсеткіштерді салыстыру субъектінің өз-өзін бағалай білу дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді.
3. Моральдық тұрғыдағы өз-өзін бағалау «нақты мен» ұғымымен айқындалуы мүмкін. Алайда адам, «керемет мен» қасиетін құрастыратын ең шектеулі жүйені таңдап алады.
Көптеген зерттеушілердің пайымдаулары бойынша «нақты» және «Мен» араларындағы қатынастар жеке тұлғаның өз-өзіне сенімділік сатысын көрсетеді. «Мен көп дәрежеде» «нақты мен» өз-өзіне баға берумен дәл келетін болса, соғүрлым өзіне қанағаттанудың жоғарғы дәрежесі көп ұшырасады. Бұл жайтта олар өте жоғарғы немесе өте төменгі қанағат дәреженің болуы, қажетсіз құбылыс ретінде қарастырылады.
Бірінші типтегі жайт моральдық мұраттар деңгейінің төмендеу немесе өз-өзін бағалаулың жоғарылау немесе бұл қалыптардың бірлесу нәтижесі болады.
Жоғарғы өзіндік қанағаттанушылық кезінде өз-өзін тәрбиелеуге деген ұмтылыс жоғалады.
Екінші типтегі жағдай кейбір зерттеулерде төмендеген өз-өзін бағалау нәтижесі болып табылады, көбінесе бұл белсенділік танытудан бас тартуға әкеліп соқтырады.