Темір рудалы шикізаттың  экспортымен негізінен Орталық және Солтүстік – Батыс  аймақтардың тау-кен байыту комбинаттары айналысады /кесте 13/. Кестеде көрсетілген 5 аса ірі  экспортерлар үлесіне  2001 ж.  ресейлік экспорттың  100 %-ке жуығы келген. 2001 ж. экспорт көлемі негізінен Стойленск тау-кен байыту комбинатының руданы өткізуі есебінен өсті. Темір кенді шикізаттың экспорты, негізінен Украинаға — 54 % және Шығыс Европа (Словакия, Чехия, Венгрия, Польша) елдеріне – 37  % — бағытталған.

Кесте 13

Ресейден темір рудалары мен концентраттардың экспортерлар бойынша көрсеткіштері.

Кокс импортымен Ресейде негізінен арнайы маманданған кәсіпорындар айналысады – олардың үлесіне 2001 ж. экспорттың 70 %-ы келсе, оның ішінде  “Алтай — кокс” үлесіне экспорттың 57 % келген /кесте 14/. Кокс экспорты 2001 ж. негізінен Қазақстанға – 30 %, Германияға – 29 %, Украинаға – 16 % жөнелтілді.

Кесте 14

Ресейден кокс экспорты.

Ресейлік шойын экспортының  шамамен 60 %-н “Тулачермет” ААҚ жүзеге асырады /кесте 15/. Шойын  экспорты 2001 ж. негізінен Германияға – 36 %, Данияға – 21 %, Италияға – 12 %, АҚШ-на – 7 % бағыттайды. ТМД елдерінен ресейлік шойынның импортерларының алғашқы ондығына тек Беларусь пен Украина кіреді.

Кесте 15

Ресейден шойын экспорты.

Прокаттың негізгі экспортерлары Ресейдің тоғыз аса ірі кәсіпорындары  болып табылады – олардың үлесіне экспорттың жалпы көлемінің  90 %-тан астамы келеді /кесте 16/.  Ал ірі үш комбинаттың  үлесіне  — Магнитогорск, “Северсталь” және Новолипецк – 2001 ж. ресейлік прокат экспортының 52  %-ы келген. Экспорт Түркия (15  %), Қытай (11  %), Египет (9  %), Тайвань (8  %), АҚШ-на (7  %) бағытталған. ТМД-ның ешбір елі Ресейден ірі импорттаушы қатарына кірмейді /25/.

Кесте 16

Ресейден дайын прокат-экспорты.

Сұрыптық прокат экспорты негізінен 2001 ж. Иран (17 %), Қазақстан (18 %), Қытай (8  %), Беларусь (7  %), Украина (7  %) және АҚШ-на  (7  %) бағытталды. Беттік прокат экспорты  негізінен 2001 ж. Малайзия (14 %), Қытай (10 %), Түркия (7 %), АҚШ (7 %), Италия (6 %), Корея республикасы (6 %), Иран (5 %) және Беларуське (5 %) бағытталды.  Прокаттың аса ірі экспортерлары елдегі  Новолипецк металлургия комбинаты мен Батыс – Сібір металлургия комбинаты. Нарықтық экономикаға өту  (1992 ж)  кезеңіне қарай бұл кәсіпорындардағы  прокат өндірісінде  экспорт үлесі аса жоғары  болмады. 1992-1996 жж. кезеңінде екі кәсіпорында да  прокат экспортының көлемі 5-6 есе ұлғайды. Сонымен қатар оның жалпы өндіріс көлеміндегі үлес салмағы күрт өсті. Кейіннен (1997-1998 жж.) ресейлік металл өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігінің  төмендеуі салдарынан экспорт көлемі біршама кеміді. 1999-2001 ж. отандық металл өнімдерінің  бәсекеге қабілеттілігі жоғарылап экспорт көлемі ұлғайды. Тек екі ғана кәсіпорын-комбинаттарда  (Магнитогорск және “Северсталь”) беттік және сұрыптық прокаттың  үлесі 2001 ж. бүкіл прокат  экспортының көлемінде  77-84 % құрады.  Беттік  прокат экспортының 95 %-ы шамасында отандық үш ірі кәсіпорындар үлесіне келді.  Сұрыптық прокаттың аса ірі экспортеры (бүкіл экспорт көлемінің 25 %) 2001 ж. Батыс-Сібір комбинаты болды. Болат құбырларының экспорты жөніндегі мәліметтер 17-кестеде келтірілген. Трубалардың жалпы өндірісінде экспорттың үлес салмағы отандық ірі кәсіпорындарда онша үлкен емес (Северстальдан  өзгелері), алайда олардың өсу тенденциясын байқауға болады. 2001 ж. трубалардың негізгі импортерлары Қазақстан (25 %), Беларусь (13 %), Германия (9 %) және Италия (6 %) болды.

Трубалардың ірі экспортерлары қатарына, сонымен қатар Иран, Өзбекстан, Түркіменстан кіреді. Бұл елдердің әрқайсысына экспорт көлемінің шамамен 5 %-ы келген /26/.

Жалпы  талдау  нәтижесі  1999-2002  жж.  кезеңінде  ТМД   елдерінде қара металлургия өнімдерінің өндіріс көлемінің өскенін көрсетеді. Осылайша,  болат құбырлар, дайын прокат, болаттың өндіріс көлемдері 52; 40 және 37 %-ға өскен. Алайда бұл аралықты  2 кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезеңде (1999-2000 жж.) ТМД елдеріндегі болат өндірісі көлемінің өсім қарқындылығы жалпы дүниежүзілікке қарағанда жоғары болған (3 еседен астам). Екінші кезеңде (2001-2002 жж.) ТМД елдеріндегі болат өндірісі көлемінің өсім қарқындылығы  жалпы дүниежүзілікке қарағанда  төмен болды (2 еседей). ТМД елдеріндегі қара металлургияның өсім қарқындылығының   баяулауы  Ресей мен жалпы ТМД-ғы өнеркәсіптік өндіріс қарқындылығының төмендеуінен болды.

 Кесте 17

Ресейден болат трубаларының экспорты.

Ресей мен Украинаның металлургиялық кәсіпорындарында өндірістің техникалық  деңгейін жоғарылатуға бағытталған шаралар кешені жүргізілуде. Алайда инвестициялық  ресурстардың жетіспеушілігі салдарынан оның жүзеге асу қарқындылығы аса жоғары болмай отыр.

Дүниежүзілік болат рыногында ТМД-ның, соның ішінде  Ресейдің металлургиялық кәсіпорындары түрлі тарифтік және тарифтік емес шектеулерге ұшырауда. Бұл жағдай және сонымен бірге  көптеген жағдайда өнімнің аса жоғары сапалы болмауы, экспорт  құрылымының қанағаттанарлықсыз болуына әкеліп соқты.

2000-2002 жж. Ресейден ТМД елдеріне бағытталған қара металлургия өнімдерінің экспорт үлесі ұлғайды.