БЕЙБИТ ЖАНЕ СОГЫС УАКЫТЫНДАГЫ ТОТЕНШЕ ЖАГДАЙЛАР

БЕЙБИТ ЖАНЕ СОГЫС УАКЫТЫНДАГЫ ТОТЕНШЕ ЖАГДАЙЛАР туралы қазақша реферат 
Тотенше жагдайлар – адамдардын каза табуына акелип соккан немесе акелип согуы мумкин, олардын денсаулыгына, коршаган ортага жане шаруашылык жургизуши объектилерге нуксан келтирген немесе келтируи мумкин, халыкты едауир дарежеде материалдык шыгындарга ушыратып, тиршилик жагдайын бузган немесе бузуы мумкин авария, зилзала немесе апат салдарынан белгили бир аумакта туындаган жагдай.
Тотенше жагдайлар уш негизги белгилер бойынша жиктелинеди:
а) пайда болу саласы бойынша; б) ведомстволык катыстыгы бойынша;
в) аймактык таралуы бойынша.

I Пайда болу саласы бойынша тотенше жагдайлар:
— табиги;
— техногенди;
— жанжалды болып болинеди.

Табиги сипаттагы тотенше жагдайларга жататын кубылыстар

1 Геофизикалык кауипти кубылыстар: жер силкину, жанар таудын
атылуы;
2 Геологиялык кауипти кубылыстар: сел, кар кошкини, сыргыма,
опырылма;
3 Метеорологиялык жане агрометеорологиялык кауипти кубы-
лыстар: дауыл, боран, куйын, катты аяз жане т.б.;
4 Гидрологиялык кауипти кубылыстар: су таскыны, коктемги таскын
грунтты сулар денгейинин котерилуи жане т.б.;
5 Табиги орттер: ормадагы, даладагы шымтезектик орт;
6 Адамдардын жукпалы ауруга шалдыгуы (эпидемиялар);
7 Ауылшаруашылык малдардын жукпалы ауруга шалдыгуы
(эпизоотиялар);
8 Ауылшаруашылык осимдиктердин ауруга жане зиянкестерге
шалдыгуы (эпифитотиялар) жатады.

Техногендик сипаттагы тотенше жагдайлар

1 Ондиристик.
2 Тасымалдау авариялар: темир жолдагы поездардын, тениздеги,
озендеги кемелердин, авиациядагы апаттары, автомобилдин,
магистралдык кубырлардын авариялары.
3 Орттер (жарылыстар).
4 Оте катты асер ететин улы заттардын шыгуынын авариясы.
5 Радиациялык заттар шыгуынын авариясы.
6 Биологиялык кауипти заттар шыгуынын авариясы.
7 Гимараттардын кенеттен опырылуы.
8 Электр-энергетикалык жуйелердеги авариялар.
9 Коммуналдык тиршиликти камсыздандыру желилердеги авариялар.
10 Тазарткыш курылыстардагы авариялар.
11 Гидродинамикалык авариялар: богеттин бузылган жери.

Жанжалды сипаттагы тотенше жагдайларга: карулы шабуыл;
кейбир аймактардагы толкулар; согыс уакытындагы аскери арекеттерде казирги закымдау тасилдерди колдану жатады.

II Ведомстволы катыстагы бойынша тотенше жагдайлар

1 Курылыстагы тотенше жагдайлар.
2 Ондиристеги тотенше жагдайлар.
3 Тасымалдаудагы тотенше жагдайлар.
4 Ауылшаруашылыктагы тотенше жагдайлар.
5 Орман шаруашылыгындагы тотенше жагдайлар.
6 Тасымалдау коммуникациясындагы (газ кубырлары, мунай кубырлары, су кубырлары) тотенше жагдайлар.
7 Адамдардын туратын уй-жайлары, аумактардагы авариялар.

Табиги жане техногендик сипаттагы тотенше жагдайлар аумактык таралуы бойынша: объектилик (зардаптарынын таралуы кондыргы мен, цехпен, объектимен шектелген); жергиликти (зардаптарынын таралуы елди мекенмен, ауданмен, облыспен шектелген); аймактык (зардаптарынын таралуы бирнеше облыспен шектелген); кен аукымы (зардаптардын таралуы Казакстан Республикасы мен шектес мемеле-кеттерди камтиды).
Тотенше жагдайды жоюга Азаматтык корганыстын барлык куш-тери, Кару куштери, орталык орындаушы органдар катыстырылады.