1 «Заттық құқық» түсінігі алғашқы қалыптасу кезеңдерінде цивилистердің қолданысында болмаған. Ал қазіргі заңдылық бойынша қоланысқа енді. Аталған түсінік міндеттемелік құқық түсінігіне қайшы келеді.
«Заттық құқық» түсінігінің түрлерін көрсете отырып, оның анақтамаларына сипаттама беріңіз? Заттық құқықтың меншік құқығына қандай байланысы бар? Заттық құқықтың міндеттемелік құқықтан айырмашылығы қандай? Қазіргі уақытта практикада меншік иесі жоқ заттық құқықтың қай түрі көп тараған? Алғашқы қолданыста болған ҚР Азаматтық кодексінде қандай заттық құқықтар көрсетілген?
2 Марат Асқарұлы өз меншігіндегі жер телімін 5 жыл мерзімге кәсіпкер Мұрат Құсайынұлына жалға береді. Кәсіпкер Мұрат Құсайынұлы ол жерге керосин мен бензин сататын дүкен мен қойма салады. Жалдау мерзімі аяқталғаннан кейін Марат Асқарұлы кәсіпкер Мұрат Құсайынұлынан жер телімін бастапқы қалыпқа келтіруін талап етеді, бірақ оған кәсіпкер Мұрат Құсайынұлы қарсылық білдіреді. Шектеулі мерзімде иелік еткен жерге кәсіпкер Мұрат Құсайынұлының құрылыс жүргізуге құқығы бар ма?
3 Мемлекеттік орта білім беру орнының директоры Қ.Дулатов ақылы негізде аптасында екі реті би үйірмесін өткізетін орын мен спорт залын жалға береді. Оның әрекетіне мемлекеттік органдар тарапынан қарсылықтар туындайды. Ол қарсылықтың құқықтық салдары қандай. Директордың ол орындарды жалға беруге құқығы бар ма? Бірақ мемлекеттік оқу орны мен жеке оқу орындарының арасындағы жасалынған шарт құқықтық мәнге ие.
4 Қ.Қайырбаев өзіне жеке меншік үй салу үшін өзінің көршісі А.Армановтың жерінен сервитутты сот арқылы талап етеді, дегенмен оның үйінің есігі өзеннің суы шайп кететін жаққа орналасқан. Бірде ол сот шешімінен ол жердің Асқаровқа жалға берілгендігі, Асқаровтың ол жерге машинасының тұрағын салғандығы анықталады. Сот шешімі шыққан күні Қ.Қайырбаев сот залында болмайды, оның себебі сол күні ол көлік апатына түсіп, ауруханада болады. Ал оның көлігін қалпына келтіруге мүмкіндіктің жоқтығы анықталады. Бұны білген А.Арманов өзінің жеріндегі сервитуттың күшін жою жөнінде сотқа талап арыз қояды, оның негізі енді Қ.Қайырбаевтың көлігінің жоқтығы себеп болады.
Қ.Қайырбаевтың көршісінің жерінен сарвитутты сұраған дұрыс па? А.Армановтың әрекетінің құқықтық салдары қандай болуы мұмкін?
5 Мемлекеттік демелыс орны коммерциялық банктен төмен бағаға бау – бақша жерін сатып алып, оған жеке тұлғаларға сату үшін үй салуға қарыз ақша алады. Кірген табыстың бір бөлігін демалыс орнынынң жөндеу жұмысына және үй жиҺаздарын және т.б. сатып алады. Бірақ (Мемлекеттік орган) демалыс орнының меншік иесі бұл қызметке тыйым салады, оның себебі мемлекеттік мекеменің коммерциялық қызметпен айлалысуға құқығының жоқтығы әсер етеді.
Істі шешіңіз?