Африканың материгіндегі неотектоникалық қозғалыстар туралы қазақша реферат
Материктін горизонталды бөлшектерінің шамлы болуы және шеткі аймақтарының ішкі бөліктермен салыстырғанда көтеріңкі келуі мұхит әсерін шектейді және климаттың Афрнкаға тән коненттігін туғызады, бұл онын көлемі үлкен болуына және Евразиаға жақын жатуына байланысты солтүстік бөлігінен анқын көрінеді.
Материктің экватор бойы бөлігінде ауа массасъшын бір жарты. шардан екінші жарты шарға өтуінің ерекше манызы бар. Мұның өзінде материктің шығысында пассаттардың басқа жарты шардан өтуі осы жарты шардың жазында орын алады. Ал батыста болса, қысым градиенті әрқашанда Оңтүстік Атлант максимумынан Африканың солтүстік субконтинентіне карай бағытталатындықтан жыл бойына оңтүстік пассаттық, (оңтүстік-батыс муссонның) солтүстік жарарты шарға өтуі үнемі байқалады. Сондықтан да 17° с. е. және 20 о. е. аралығындағы өңірде әрбір жарты шардың жазында экваторлық муссондардың ықпалы көрніс береді, олар ылғалдылығы тұрақсыз экваторлық ауаны ала жүреді де жауын-шашымды кезең тудырады.Материктің субтропиктік белдеулердің шегіне кіретін қйыр солтүстігі мен оңтүстігі әрбір жарты шардың кысында жай ендіктерді- батыс циркуляциясы жағдайында қалалы.
Ауа массалалары циркуляцнясының жағдайы, жауын-шашын мен температураның таралуы скі жарты шар үшін январь мен июльде әр түрлі қалыптаболады.
Январьда материктің оңтүстік бөлігі көбірек кызады, ал солтүстік бөлігі салыстырмалы түрде салқын тартады. Осыған байланысты жоғары қысымды субтропиктік белдеу Сахараның солтүстігін кесіп өтеді де, Солтүстік-Атланттық максимуммен түйіседі. Материктің қиыр солтүстік-батысы қыста қоныржай ендіктердін батыс циклондық циркуляциясының ықпалына түседі.
Бұл кезде онтүстік жарты шарда ауқымды тоқырау орын тебеді де оған карай көршілес мұхиттардан да, солтүстік жарты шардан да ауа ағылады
Солтүстік пассат 25° солтүстік ендіктен экваторға қарай кызған ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 30—15% болатып негізгі үш ауа толқыны түрінде қозғалады. Үлкен, шығыс бөлігінде ол солтүстік-шығыс бағыттағы египет ағыны деп аталады да экваторды басып өтпей Конго бассейнінің солтүстік бөлігіне дейін барады. Онан шығысқа таман барынша құрғақ аравия пассаты әрекет етеді, ол Сомали түбегін қамтып, экватордан оңтүстікке карай өтеді де, Үнді мұхиты жағынан Оңтүстік-Үнді максимумының шеткері жағы бойымсн келе жатқан оңтүстік-шығыс пассатымен қосылып кетеді. Египет ағынынан батысқа Гвинея жағалауына қарай хорматтан атты ағыи ағылады, ол Гвинея шығанағының сол-түстік бөлігінде Оңтүстік Атлант антициклонының шығыс шеткері жағымен ағылып жатқан оңтүстік-батыс муссонымен кездеседуі Әдетте харматтан Гвинея шығанағының жағалауына жете алмайдыонда бәсең оңтүстік-батыс желдері соғып тұрады