Category: Тарих, қазақстан тарихы, дүние жүзі тарихы

Ағыбай батыр

Ағыбай (1800—1884) Арғынның Шұбыртпалы руынан шыққан атақты батыр. Орта жүз сұлтаны Қенесары Қасымұлының қолбасшыларынын бірі болған. Халық Ағыбайдың батырлығын, ақылын, тапқырлығын, көрегендігін жоғары бағалаған. Ел аузында оның көзі өткірлігі, жітілігі, кеңпейлдігі, сапарда жолы болғыш,...

Үмбетай жырау

Бөгенбай батырдың жақын майдангер серіктерінің бірі, Абылай ханның жырауы Үмбетай Тілеуұлы еді. Үмбетай жаудан беті қайтпаған батыр, сонымен қатар қазақ әскерлерінің жорық жыршысы, тарихшы-жылнамашысы болған. Үмбетайдың шығармашылығымен жақсы таныс болған Шәкәрім Құдайбердіұлы өзінің “Ескі...

Бұқар жырау

ХҮІІІ ғасыр әдебиетіндегі ең көрнекті тұлға- Бұқар жырау. Жыраудың шығармаларын жинастырған Мәшһүр Жүсіптің айтуынша, Бұқар арғын ішінде Төртуыл Қаржастан шыққан. Бұқардың әкесі Қалқаман — батыр болған көрінеді. Заманының бізге бір табан жақын тұрғанына, өмір...

Жарылғап батыр

Жарылғап Түйтеұлы (шамамен 1733 — ө.ж.б.) – Орта жүз құрамындағы Арғын тайпасының Қаракесек руынан шыққан батыр, би, шешен. «Қарашордада – Сеңкібай, Әлтекеде – Жидебай, Тобықтыда – Қараменде, Кернейде — Жарылғап» деп, Жарылғап батырды жоңғарларға...

Таңыбай батыр

Таңыбай Бекназарұлы (1670-1755) – Орта жүз құрамындағы Арғын тайпасынан шыққан батыр. Жастайынан әскер ойынын үйренуге тырысып, жаужүрек, қайыспайтын батырға айналған. Таңыбай батыр қол бастап жоңғарлардың қолында қалған біраз жерлерді азат еткен. Жекпе-жекте жоңғардың бас...

Әйтей батыр

Батыр жөнінде деректер жоқтың қасы, дегенмен де, ел аузында жүрген аңыз нұсқалар ұшырасады. Әйтей ХVІІ ғасырда ғұмыр кешкен тұлға болуы керек, руы арғын ішінде бәсентиін, тіпті шежіреде әйтей Әйтей – бәсентиін деген аты да...

Жаңабатыр әңгімесі

Тілеуімбет: Наурыздың- Наурызының тарауы: Шобалай, Шобай, Ақай, Текей, Ерсімбек (Ырсымбек), Мамек. Шобалайдан- Жаңабатыр, Өміртай. Айдаболда- Төлебай, Күлікте- Шобалай, Орманшыда- Қарабай, Қаржаста- Мырзағұл- төрт босаға болған, жұрт аузына ілінерлік, ел ұстарлық кісілер осылардан шыққан.

Шерубай батыр

Жоңғар шапқыншылығы кезінде елін-жерін жаудан қорғаушылардың көшін бастаған Қараке Биболды руынан шыққан, сол кездегі Қареке – Мұрат деген жалпақ елдің басын біріктіріп, қол жинап, ту көтеріп, қан майданда өзінің аса ерлігімен көзге түскен, аты...

Жазы батыр

Ертіс ауданының Көкшетау облысымен шектесетін бұрынғы Сілеті совхозы жерінің табиғаты ерекше. Жоңғар басқыншылары халқымызды 1723 жылы ақтабан-шұбырындыға ұшыратқаннан кейін қазақтың шұрайлы жерлерінің бірі осы өңірге қоныс теуіп, бекініп алған екен. Қалмақтардың біразы бұл жерге...

Түгел батыр

ХVІІІ ғ. жоңғар басқыншыларына қарсы күресте қол бастаған сардарлардың бірі Түгел батырдың есімі Павлодар, Көкшетау, Омбы, Ақмола облыстарына кеңінен тараған. Батырдың тоғыз әйелінен тараған 16 ұлдың ұрпақтары осы облыстың аудандарында тұрады. Түгел батыр тап...